KEMUDAHAN SANITASI

1
KEMUDAHAN SANITASI STANDARD
OPERATING PROCEDURE (SOP)

• Oleh
• Mohd. Suhaimi bin Alias
• Pusat Penyelidikan Teknologi Makanan
• MARDI, Serdang.
• 5 April 2010

2
Amalan Pengilangan Yang Baik Good
Manufacturing Practices (GMP)

• Definisi Langkah yang mengawal keadaan
• operasi kilang makanan untuk menghasilkan
• makanan yang selamat.
• Tujuan Membantu industri mengeluarkan makanan
  mencapai kehendak keselamatan makanan memenuhi
  kehendak pengguna

3
DEFINISI

• Pembersihan
• Pembuangan kotoran, sisa makanan, habuk, gris
  atau lain-lain bahan pencemar yang menjejaskan
  kebersihan.
• Sanitasi
• Proses mengurangkan bilangan mikroorganisma pada
  permukaan kepada tahap selamat

4
GARIS PANDUAN AMALAN PENGILANGAN YANG BAIK (GMP)

• PENUBUHAN BANGUNAN KEMUDAHAN-KEMUDAHAN
• Lokasi
• Premis
• Kemudahan
• -Pencahayaan
• -Pengudaraan
• -Bekalan air
• -Penyimpanan
• -Kemudahan sanitasi
• Peralatan perkakasan

5
Kemudahan sanitasi

• Bekalan air
• Tempat membasuh tangan alat pengering
• Tandas
• Bilik persalinan
• Saliran/longkang
• Foot bath
• Bilik simpanan peralatan bahan kimia

6
KEMUDAHAN SANITASI

• 1.Bekalan air
• -Mencukupi selamat untuk diminum
• (mikrobiologi, kimia fizikal)
• -Suhu dan tekanan yang sesuai
• -Sistem pengagihan perlu diasingkan

7
Air Selamat Untuk Diminum

• Peraturan 394 Peraturan-Peraturan Makanan 1985
  Akta Makanan 1983.

8
Tahap pengklorinan di premis

• Air minuman 0.025 2.000 ppm
• Operasi biasa 4.0 5.0 ppm
• Pembersihan 10.0 25.0 ppm
• Menyahjangkit 100.0 200.0 ppm

9
KEMUDAHAN SANITASI

• 2.Tempat membasuh tangan alat pengering
• -Bekalan air bersih berterusan (panas380C
  suhu bilik)
• -Sabun cecair sanitizer
• -Alat pengering (dryer) tisu pakai buang
• -Tong sampah bertutup
• -Pengawal air yang tidak mencemarkan semula
  tangan
• -Papan tanda peringatan

10
KEMUDAHAN SANITASI

• 3.Tandas
• -Bilangan yang sesuai (mencukupi)
• -Pintu sentiasa tertutup (self-closing door)
• -Kemudahan membasuh serta mengeringkan tangan.
• -Lokasi yang sesuai
• -Bahan reka bentuk yang mudah dicuci

11
KEMUDAHAN SANITASI

• 4.Bilik persalinan
• -Almari berkunci
• -Rak simpanan
• -Rekabentuk dan lokasi yang mudah dicuci
• -Mesin pencuci pakaian operator
• -Evacuation room

12
KEMUDAHAN SANITASI

• 5. Saliran/longkang
• -Rekabentuk dan binaannya tidak mencemarkan
• makanan sistem perpaipan bekalan air.
• -Memerangkap bahan yang menyumbatkan
• longkang
• -Mudah dibersihkan
• -Tidak membenarkan serangga masuk

13
KEMUDAHAN SANITASI

• 6. Footbath
• -Mensanitasi kasut sebelum masuk ke kawasan
  pengeluaran
• -Agen sanitasi chlorine, Dettol
• -Kekerapan pembersihanSetiap hari

14
KEMUDAHAN SANITASI

• 7. Bilik simpanan peralatan bahan kimia
• -Berkunci dilengkapi kemudahan
• (cangkuk, lampu, longkang, sinki)
• -TujuanElakkan pencemaran di kawasan
  pengeluaran

15
STANDARD OPERATING PROCEDURE (SOP)

• Arahan bertulis (dokumen) merujuk kepada aktiviti
  harian/fungsi sesuatu alat/prosedur sesebuah
  syarikat.
• Informasi utk laksanakan kerja dgn betul
• Menjamin kualiti produk yang konsisten
• Pra-syarat untuk HACCP/ISO
• Meningkatkan kecekapan pekerja
• Mengurangkan kesilapan pekerja

16
Elemen-elemen SOP

• Tajuk tugasan yang akan disiapkan
• Tarikh SOP dikeluarkan
• Kawasan/jabatan yang menggunakan SOP
• Tindakan terperinci yang perlu diambil untuk
  menyiapkan tugasan
• Dokumen yang akan dilengkapkan perlu disahkan
  bahawa tugasan telah disiapkan
• Tandatangan pengesahan pegawai atasan

17
Contoh SOP

• Program kebersihan diri yang baik
• Kawalan pencemaran silang (cross-cont.)
• Pembersihan dan sanitasi
• Kawalan serangga
• Penyimpanan produk siap dan bahan mentah
• Penggunaan bahan kimia

18
CONTOH SOP BORANG PEMBERSIHAN MESIN DAN
PERALATAN
19
SOP Pembersihan Mesin Alatan

• Prosedur perlu menyatakan
• Nama mesin/alatan yang hendak dibersih
• Bahan pembersih yang hendak diguna
• Bahan sanitasi yang hendak diguna
• Alat pembersih yang hendak diguna
• Kaedah membersih yang hendak diguna
• Kaedah mensanitasi yang hendak diguna
• Kekerapan akan dibersih/disanitasi
• Digunakan/dirujuk oleh pekerja setiap kali
  aktiviti mencuci

20
MUTIARA FOOD INDUSTRIES SDN. BHD. Kampung Permata
Hati, 85400 Pontian, Johor
SOP PEMBERSIHAN MESIN PENGADUN TEPUNG

• Matikan suis mesin pengadun.
• Tanggalkan bilah (stirrer) dan mangkuk adunan.
• Basuh bilah (stirrer) dan mangkuk adunan dengan
  bahan pencuci
• dan bilas.
• 4. Lap bilah (stirrer) dan mangkuk adunan dengan
  kain bersih.
• 5. Lap motor dengan kain kering.

MUTIARA FOOD INDUSTRIES SDN. BHD.
21
Contoh SOP Pembersihan Mesin
Nama Mesin Mesin Pengisar Daging No. Siri Model Kingston 1123YS Lokasi mesin Wet area (rujuk pelan lantai kilang) Nama Mesin Mesin Pengisar Daging No. Siri Model Kingston 1123YS Lokasi mesin Wet area (rujuk pelan lantai kilang) Kekerapan Pencucian Setiap selesai batch pemprosesan
Nama Bahan Pencuci Delcol Kadar Bancuhan 1 Delcol 100 air Nama Bahan Sanitasi Chlorox Kadar Bancuhan 1 chlorox 10,000 air Alat Mencuci/Mensanitasi Hos, berus plastic, scrapper
Kaedah (Peringkat Pencucian) 1. Matikan suis mesin dan plug di tanggalkan dari sumber kuasa. 2. Tanggalkan mata pisau pengisar (awas dan cermat). 3. Rendamkan mata pisau pengisar ke dalam cecair pencuci. 4. Scrap dan berus mata pisau secara berhati. 5. Bilas dengan air. 6. Curahkan cecair pencuci ke dalam selinder pengisar dan penutup. 7. Scrap sisa kotoran dan berus permukaan sehingga semua kotoran dikeluarkan daripada permukaan. 8. Sembur air bersih ke dalam selinder dan penutup (pastikan merata keseluruh dinding selinder pengisar). 9. Curah bahan sanitasi ke dalam selinder, mata pisau dan tudung pengisar. Biarkan selama 30 minit. 10. Bilas dengan air bersih sehingga bahan pencuci dan kotoran tidak kelihatan. 11. Terbalikkan mesin dan biarkan kering 12. Pasang semula mata pisau pengisar. 13. Tutup selinder dengan penutup. Kaedah (Peringkat Pencucian) 1. Matikan suis mesin dan plug di tanggalkan dari sumber kuasa. 2. Tanggalkan mata pisau pengisar (awas dan cermat). 3. Rendamkan mata pisau pengisar ke dalam cecair pencuci. 4. Scrap dan berus mata pisau secara berhati. 5. Bilas dengan air. 6. Curahkan cecair pencuci ke dalam selinder pengisar dan penutup. 7. Scrap sisa kotoran dan berus permukaan sehingga semua kotoran dikeluarkan daripada permukaan. 8. Sembur air bersih ke dalam selinder dan penutup (pastikan merata keseluruh dinding selinder pengisar). 9. Curah bahan sanitasi ke dalam selinder, mata pisau dan tudung pengisar. Biarkan selama 30 minit. 10. Bilas dengan air bersih sehingga bahan pencuci dan kotoran tidak kelihatan. 11. Terbalikkan mesin dan biarkan kering 12. Pasang semula mata pisau pengisar. 13. Tutup selinder dengan penutup. Kaedah (Peringkat Pencucian) 1. Matikan suis mesin dan plug di tanggalkan dari sumber kuasa. 2. Tanggalkan mata pisau pengisar (awas dan cermat). 3. Rendamkan mata pisau pengisar ke dalam cecair pencuci. 4. Scrap dan berus mata pisau secara berhati. 5. Bilas dengan air. 6. Curahkan cecair pencuci ke dalam selinder pengisar dan penutup. 7. Scrap sisa kotoran dan berus permukaan sehingga semua kotoran dikeluarkan daripada permukaan. 8. Sembur air bersih ke dalam selinder dan penutup (pastikan merata keseluruh dinding selinder pengisar). 9. Curah bahan sanitasi ke dalam selinder, mata pisau dan tudung pengisar. Biarkan selama 30 minit. 10. Bilas dengan air bersih sehingga bahan pencuci dan kotoran tidak kelihatan. 11. Terbalikkan mesin dan biarkan kering 12. Pasang semula mata pisau pengisar. 13. Tutup selinder dengan penutup.
22
RBSB Rasabonda Food Industries Sdn Bhd Lot C5,
Kilang Kompleks SME BankTeluk Mas, 75050 Melaka


No. Siri
1156SOP PEMBERSIHAN MESIN INSULATED JACKETTED
COOKER MIXER
Nama Mesin Insulated Jacketted Cooker Mixer No. Siri Model IJ 1234 / YSM Nama Mesin Insulated Jacketted Cooker Mixer No. Siri Model IJ 1234 / YSM Kekerapan Pencucian Setiap hari
Lokasi Mesin Kawasan Pemprosesan Nama Bahan Sanitasi Air Panas Alat Mencuci/Mensanitasi Berus Periuk (Stainless Steel) Kain Pengelap
Nama Bahan Pencuci Multipurpose Detergent Kadar Bancuhan 1 10 air Alat Mencuci/Mensanitasi Berus Periuk (Stainless Steel) Kain Pengelap
Kaedah (Peringkat Pencucian) Matikan gas. Masukkan air ke dalam kuali sebanyak 5 liter. Masukkan bahan pencuci mengikut kadar bancuhan. Biarkan 10 minit. Gosok menggunakan berus periuk. Bersihkan juga penutup periuk dan luar kuali menggunakan bahan pencuci yang sama. Buang air dan bilas. Siram dengan air panas dan biarkan 5 minit. Buang air dan lap dengan kain bersih. Tutup semula Insulated Jacketted Cooker Mixer. Kaedah (Peringkat Pencucian) Matikan gas. Masukkan air ke dalam kuali sebanyak 5 liter. Masukkan bahan pencuci mengikut kadar bancuhan. Biarkan 10 minit. Gosok menggunakan berus periuk. Bersihkan juga penutup periuk dan luar kuali menggunakan bahan pencuci yang sama. Buang air dan bilas. Siram dengan air panas dan biarkan 5 minit. Buang air dan lap dengan kain bersih. Tutup semula Insulated Jacketted Cooker Mixer. Kaedah (Peringkat Pencucian) Matikan gas. Masukkan air ke dalam kuali sebanyak 5 liter. Masukkan bahan pencuci mengikut kadar bancuhan. Biarkan 10 minit. Gosok menggunakan berus periuk. Bersihkan juga penutup periuk dan luar kuali menggunakan bahan pencuci yang sama. Buang air dan bilas. Siram dengan air panas dan biarkan 5 minit. Buang air dan lap dengan kain bersih. Tutup semula Insulated Jacketted Cooker Mixer.
23
BORANG PEMBERSIHAN

• Digunakan untuk memantau operasi pembersihan
  terlaksana mengikut SOP
• Borang perlu diisi oleh operator bertugas
• Borang akan menyatakan status permbersihan
• Perlu disahkan oleh pegawai atasan operator

24
MOZEY ENTERPRISENO 460,JALAN
BESAR,13100 PENAGA,PULAU PINANG
NO.SIRI345
ME

• Checklist _at_ borang pembersihan?
• BORANG PEMBERSIHAN MESIN PENGADUN.
• SUIS TELAH DIMATIKAN.
• PLUG TELAH DITANGGALKAN DARI SUMBER KUASA.
• BILAH PENGADUN TELAH DITANGGALKAN.
• BILAH DAN MANGKUK PENGADUN TELAH DI RENDAM DALAM
  AIR.
• BANCUHAN BAHAN PENCUCI TELAH DICURAH DALAM MESIN
  PENGADUN.
• BILAH DAN MANGKUK PENGADUN TELAH DIBILAS DENGAN
  AIR BERSIH.
• BILAH DAN MANGKUK PENGADUN DIKERINGKAN DENGAN
  KAIN PENGELAP.
• BAHAGIAN MESIN TELAH DI VACUM DAN DI LAP DENGAN
  TUALA.
• NAMA PEKERJA
  NAMA PENYELIA
• TANDA TANGAN
  TANDA TANGAN
  
• TARIKH
  TARIKH
  

PERKARA
Y T
BIL.
25
CONTOH SOP, ARAHAN KERJA BORANG PEMBERSIHAN
MESIN DAN PERALATAN(STANDARD KE ARAH PENSIJILAN
ISO HACCP)
26
KESIMPULAN

• Kemudahan sanitasi yang mencukupi akan menjamin
  keberkesanan program sanitasi sesebuah syarikat.
• Penggunaan SOP yang betul dapat membantu sesebuah
  syarikat mengurangkan kos

27

• Sekian
• Terima Kasih

28
SUSUN ATUR KILANG
TAN
DAS
STOR BAHAN PEALATAN
TEMPAT BAKAR/ GORENG/ KUKUS
M
E
S
I
N
MEJA
KERJA
BILIK PACKAGING
TEMPAT MEMBASUH
RUANG PEMPROSESAN
PRODUK SIAP RUANG JUALAN
STOR BAHAN MENTAH
BILIK PERSALINAN PEKERJA
RUANG PEJABAT TETAMU
RUANG TINJAU
PINTU MASUK