Dr n. med.

1
Dr n. med. Robert SZYCA
CANDIDA ALBICANS
Klinika Chirurgii Ogólnej, Klatki Piersiowej i
Naczyn z Oddzialem Oparzeniowym 10 Wojskowego
Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy Kierownik
Kliniki doc. dr hab. n. med. Krzysztof LEKSOWSKI
2
"Mikroflora jelita ludzkiego (tzw. stala lub
fizjologiczna flora jelita) to niezwykle
skomplikowany zespól drobnoustrojów, stale
obecnych w jelicie (to jest w wielkich
populacjach, przez dlugi okres czasu i u wielu
osób). Mikroflora jelit posiada niezwykla
zdolnosc do utrzymywania swojej homeostazy,
pomimo stalego oddzialywania na nia wielu
czynników zewnetrznych. Jej stabilnosc ma
olbrzymie znaczenie w utrzymaniu przewodu
pokarmowego, a takze calego organizmu, w stanie
zdrowia. Obecnosc "przyjaznych" drobnoustrojów
przywartych do nablonka jelita (w tym
acidophilus) powoduje, ze inne, przede wszystkim
patogenne (chorobotwórcze) drobnoustroje, nie
moga latwo przytwierdzic sie do nablonka,
namnazac i penetrowac w glab jelita, czyli
powodowac zakazenie. Ponadto, skladniki
mikroflory dzialaja stale pobudzajaco na uklad
odpornosciowy, utrzymujac go w stanie
gotowosci...
Prof.dr n.med. Piotr Heczko,   Kierownik
Instytutu Mikrobiologii Collegium Medicum UJ,
Prezes Polskiego Towarzystwa Zakazen Szpitalnych
(PTZS) w Krakowie oraz Czlonek Komitetu
Immunologii i Etiologii Zakazen Czlowieka PAN
3
...zagniezdzenie sie patogennych grzybów np. w
jelicie rzutuje zawsze na caly organizm,
poczynajac od tkanki mózgowej a konczac na
odbytnicy Dr Josef Jonas
Zagadki zdrowia
4
GRZYBY
5
(No Transcript)
6
(No Transcript)
7
Grzyby sa eukariontami wytwarzajacymi sciany
komórkowe.
Nie zawieraja chlorofilu i sa heterotrofami,
wchlaniajacymi przez sciane komórkowa i blone
cytoplazmatyczna przetworzone uprzednio
substancje odzywcze.
8
Rozmnazaja sie plciowo i bezplciowo za pomoca
spor (zarodników)
9
Grzyby maja duze znaczenie ekologiczne
Podobnie, jak bakterie wiekszosc grzybów jest
reducentami, saprofitami pobierajacymi substancje
odzywcze z podlozy organicznych i martwych
organizmów.
10
Mikoryza jest zwiazkiem symbiotycznym miedzy
grzybami i korzeniami roslin. Grzyb udostepnia
roslinie substancje mineralne, a roslina
zaopatruje go w niezbedne zwiazki organiczne
11
Grzyb moze byc organizmem jednokomórkowym
(drozdze) lub wielokomórkowym, zbudowanym ze
strzepek.
12
Grzybnie (mycelium) tworza dlugie, rozgalezione
strzepki.
Sprzezniaki (Zygomycota) maja strzepki nie
podzielone septami, czyli poprzecznymi scianami.
Strzepki pozostalych grzybów maja perforowane
przegrody poprzeczne.
13
Po zetknieciu z odpowiednim podlozem spora grzyba
kielkuje i wytwarza strzepki.
Strzepki przerastaja podloze i rozkladaja zawarte
w nim substancje organiczne dzieki wydzielanym
enzymom hydrolitycznym.
14
Strzepki przerastaja podloze i rozkladaja zawarte
w nim substancje organiczne dzieki wydzielanym
enzymom hydrolitycznym.
Spory powstaja na strzepkach powietrznych.
15
Grzyby mozna podzielic na cztery typy   
Zygomycota (sprzezniaki) w wyniki procesu
plciowego wytwarzaja zarodniki przetrwalnikowe
zwane zygosporami.
16
Przedstawicielem tej grupy jest rozlozek
czerniejacy (Rhizopus nigricans), czyli
pospolicie wystepujacy grzyb powodujacy
plesnienie chleba
17
Ascomycota (workowce) w wyniki procesu
bezplciowego wytwarzaja zarodniki zwane
konidiami, a w wyniki procesu plciowego -
askospory.
18
Ascomycota obejmuja drozdze, smardzie, trufle i
zielone plesnie
19
Basidiomycota (podstawczaki) proces plciowy
prowadzi do wytworzenia bazydiospor.
20
Podstawczakami sa grzyby kapeluszowe, purchawki,
rdze i glownie (pasozyty roslin)
21
Deuteromycota (grzyby konidialne) wiekszosc z
nich rozmnaza sie bezplciowo wytwarzajac konidia.
22
Z medycznego punktu widzenia grzyby zostaly
podzielone na      drozdzopodobne     
plesniowe (nitkowate)      dimorficzne  
dermofity.
23
Typowym przedstawicielem grzybów drozdzopodobnych
jest
Candida albicans
24
DEFINICJA
25
Candida albicans jest niepozornym organizmem  z
pogranicza swiata roslinnego zamieszkujacym dolna
czesc przewodu pokarmowego od momentu naszego
przyjscia na ten swiat. Spelnia ona wazna role
trawienna pomagajac w procesie rozkladu cukru
przez organizm. Jej drugie oblicze jako
niszczyciela naszego systemu immunologicznego w
przypadku jej przerostu, poznajemy ostatnimi laty
chociaz pierwsze przypadki byly opisane juz przez
ojca medycyny Hipokratesa. Candida jest obecna
praktycznie wszedzie w srodowisku i dopóki nasz
organizm posiada normalne funkcje obronne jest
dla nas niegrozna.
26
Candida albicans to oportunistyczny patogen
(czynnik chorobotwórczy). Jej obecnosc w
przewodzie pokarmowym i ukladzie wydalniczym jest
zjawiskiem fizjologicznym. Toksyny produkowane
przez Candida moga jedynie powodowac drobne
podraznienia, pod warunkiem iz liczba zarazków
jest pod kontrola. Rzadko obecnosc Candidy
wiaze sie z wysoka goraczka, zwiekszona liczba
bialych krwinek, jak czesto ma to miejsce w
przypadku innych patogenów.
27
Wyroznia sie ponad 200 gatunków drozdzaków z
rodzaju Candida. Jedynym naturalnym
rezerwuarem drozdzaków sa ludzie i zwierzeta
(ptaki)
28
Miejscem ich naturalnego bytowani sa blony
sluzowe dróg oddechowych, przewodu pokarmowego
oraz narzadów moczowo-plciowych. Noworodek jest
kolonizowany podczas porodu szczepami z pochwy
matki.
29
Wzrost liczby zakazen grzybiczych zarówno w
szpitalu, ja i w warunkach ambulatoryjnych ma
scisly zwiazek z postepem m.in. chirurgii,
wprowadzeniem inwazyjnej diagnostyki,
chemioterapia chorób nowotworowych oraz masowym
stosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum
dzialania. Postep ten umozliwia przezycie wielu
chorych z powazna zagrazajaca zyciu choroba.
Doprowadzilo to do wzrostu liczby osób z
zaburzeniami ukladu odpornosciowego. Chorzy ci
sa bardzo wrazliwi na zakazenie, w tym na
zakazenie zupelnie niezjadliwymi drozdzakami z
rodzaju Candida.
30
Obok drozdzaków spotykane sa równiez zakazenia
Aspergillus, Rhizopus, Mucor. Zakazenia grzybami
plesniowymi sa najczesciej egzogenne
(zarodniki). Drozdzaki z rodzaju Candida moga
powodowac równiez zakazenia o przebiegu
epidemicznym, szczególnie w warunkach
szpitalnych.
31
Drozdzaki naleza do grupy grzybów niedoskonalych
(fungi imperfecti). Charakteryzuja sie
dimorfizmem, wystepuja w postaci komórek
owalnych-blastospor oraz form wydluzonych,
nitkowatych tworzacych mycelium (grzybnie) lub
pseudomycelium (grzybnie rzekome). Czesto
podkresla sie, ze forma mycelialna Candida jest
inwazyjna i wskazuje na zakazenie, podczas gdy
obecnosc blastospor wskazuje na kolonizacje.
Nalezy stwierdzic, ze obydwie formy
morfologiczne drozdzaka sa jednakowo zjadliwe i
zdolne do wywolania zakazenia. Obecnosc formy
mycelialnej w preparacie pobranym bezposrednio
od chorego wskazuje na niezaprzeczalna inwazje.
32
W sprzyjajacych warunkach drozdze moga zaczac
rosnac w alarmujacym tempie. A w miare jak
rozrasta sie Candida, zwieksza sie stezenie
produkowanych przez nia toksyn, w koncu nawet
najbardziej silne osoby zaczna odczuwac efekty
zakazenia tym drozdzakiem.
33
Kiedy dochodzi do wzrostu liczebnosci populacji
Candidy moze wystapic szeroki wachlarz
niekorzystnych objawów zmeczenie,
niestrawnosci, wzdecia, zaparcie stolca,
biegunka, depresja, niepokój i zmniejszony
poped plciowy. Czesto dochodzi do infekcji
pecherza moczowego i uszu, róznego rodzaju
choroby skóry (tradzik, egzema) oraz reakcje na
perfumy, srodki czyszczace, spaliny itd.
34
Potezne wrota inwazji Candida stanowi
niedokrwiona lub uszkodzona sluzówka przewodu
pokarmowego, czesto dochodzi tez do kolonizacji
zmiany wrzodowej zoladka. Naturalna bariera
zapobiegajaca inwazji drozdzaków jest flora
bakteryjna przewodu pokarmowego. Wszystkie
antybiotyki, które zmniejszaja liczbe bakterii
w przewodzie pokarmowym, sprzyjajaja
kolonizacji drozdzakami.  
35
Zakazenia drozdzakami Candida sa najczesciej
zakazeniami endogennymi, drobnoustrojami z blon
sluzowych przewodu pokarmowego, dróg
oddechowych oraz ze skóry.
36

• Czynników wplywajacych na podatnosc i nadmierny
  rozwój Candidy
• Nadmierna antybiotykoterapia
• Spozywanie miesa zwierzat i drobiu leczonego
  przy pomocy
• antybiotyków
• Chlorowanie wody pitnej
• Wystawienie na dzialanie pestycydów, herbicydów,
  chemikaliów, toksycznych metali (olów, rtec)
• Leczenie hormonalne (wlaczajac w to doustne
  srodki antykoncepcyjne i leki zawierajace
  kortyzon)
• Zla dieta (niedostateczna ilosc podstawowych
  skladników odzywczych nadmierne uzycie cukru,
  weglowodanów, alkoholu)

37
Candida albicans wywoluje kandydoze blon
sluzowych jamy ustnej, skóry gladkiej, narzadów
wewnetrznych, osrodkowego ukledu nerwowego i
wezlów chlonnych. Oprócz Candida albicans
równiez inne grzyby drozdzopodobne (Candida
tropicalis, C. krusei, C. pseudotropicalis, C.
guillermon-dii, Trichosporon sp., Cryptococcus
sp.) wywoluja podobne grzybice.
38
PATOFIZJOLOGIA
39
Candida albicans przez swoje oddzialywanie na
sciane jelita (leaky gut) powodujac jej
nieszczelnosc i wzmozona przepuszczalnosc scian
jelit dla molekul, które normalnie nie powinny
sie pojawic we krwi co moze prowadzic do reakcji
ukladu immunologicznego, np. alergii na
pokarmy.
40
Przedostajace sie rózne molekuly
normalnie nieszkodliwe moga powodowac rózne
objawy- alergie o nietypowym obrazie.  Przedostaj
ac sie przez bariere krew- mózg moga powodowac
zaburzenie roli neuro-transmitterów co moze
prowadzic do róznorodnych objawów i  byc
przyczyna blednych rozpoznan choroby ukladu
nerwowego.
41
Uklad immunologiczny zajety usuwaniem róznych
molekul normalnie nie pojawiajacych sie we krwi
zostaje zajety dodatkowa praca przez co jego
normalne funkcje zostaja zaburzone i nastepuje
jego  oslabienie i niesprawnosc funkcjonalna.
Natomiast substancje  dotychczas obojetne staja
sie alergenami osoby takie staja sie wrazliwe na
wiele czynników ze srodowiska (environmentally
sensitive) i dotyczy to nie tylko pokarmów, ale
i substancji dostajacych sie drogami oddechowymi.
Dotychczas nieszkodliwe substancje staja
sie alergenami wziewnymi. Leaky Gut Sundrome
LGS to jeszcze jeden wynik oddzialywania
candida na przewód pokarmowy prowadzacy do
nieszczelnosc i wzmozona przepuszczalnosci scian
jelit dla molekul.
42
Candida produkuje okolo 79 róznych toksyn, stad
ich wplyw na organizm powoduje tak róznorodne
objawy z róznych narzadów brak wzajemnego
powiazania pomiedzy soba. Czesto podobienstwo
objawów do zespoly przewleklego zmeczenia,
alergii pokarmowych, chorób przewodu pokarmowego
IBS (irritable bowel syndrome) zespolów
oslabionej odpornosci immunologicznej powoduje
terapie tych zespolów i chorób a nie candida.
43
Przyczyny rozwoju Candida
44

• 1. Dlugotrwale przyjmowanie antybiotyków,
  (antybiotyki zabijaja pozyteczne bakterie )
• 2. Niesterydowe leki przeciwzapalne, leki
  hamujace wydzielanie kwasu solnego H2 blokery
  przyjmowane dluzej ponad 3- m-ce , (powoduja
  zahamowanie wydzielania kwasu solnego,co
  podwyzsza pH i sprzyja  rozwojowi candidy, gdyz
  nie sa zabijane przez kwas solny w zoladku, które
  powinno byc niskie) 
• 3. Dieta bogata w proste weglowodany, naduzywanie
  cukru - cukier jest
• metabolizowany  bardzo szybko przez
  candida, sprzyjajac ich  szybkiemu rozrostowi, co
  hamuje rozwój pozytywnych bakterii
• 4. Przyjmowanie doustnych srodków
  antykoncepcyjnych i sterydów
• 5. Stres i wyczerpanie, brak snu i wypoczynku,
  ogólne oslabienie organizmu
•     

45
6. Dieta bogata w mieso i mleko zawierajace
antybiotyki, hormony i sterydy 7. Spozywanie
slodzonych i gazowanych napojów i zawartoscia
kofeiny 8. Male spozycie warzyw i
nieoczyszczonej nieprzetworzonej zywnosci,      
chleb z pelnego ziarna 9 . Naduzywaniealkoholu
i nikotyny 10. Przebywanie i praca w
pomieszczeniach wilgotnych, zakurzonych,
11. Narazenie na promieniowanie jadrowe,
rentgenowskie, elektromagnetyczne      
          12. Przewlekle zaparcia i biegunki ,
cukrzyca,     
46
13. Jelitowe robaki i pasozyty 14. Toksyczne
metale olów, rtec, kadm, amalgamat w plombach
dentystycznych  15. Aspartam slodzik, MSG
-glutaminian sodu - poprawiacz smaku w sosach,
gotowych zupach, przyprawach - powoduja
zahamowanie rozwoju prawidlowej flory
bakteryjnej, oslabiaja tez odpornosc
immunologiczna co pozwala na rozrost candida i
powstawanie zespolu candida.               
47
Przyczyna powaznych infekcji grzybiczych jest
Cryptococcus neoformans. Grzyb ten wywoluje
kryptokokoze narzadów wewnetrznych i skóry.
Szczególnie ciezki przebieg maja zakazenia pluc
i osrodkowego ukladu nerwowego. U osób z
obnizona odpornoscia grzyb ten wywoluje nawet
zapalenie opon mózgowych i mózgu.
48
OBJAWY
49

• ZABURZENIA ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO
• -zaburzenia trawienia
• niestrawnosc,
• burczenie w brzuchu,
• -biegunki lub zaparcia bez uchwytnej przyczyny
  dietetycznej,
• -wzdecia, 
• -brak tolerancji pokarmów,
• -przelewanie i kruczenie w brzuchu,
• -pieczenie w brzuchu
• -suchosc lub pieczenie ustach, naloty i zmiany
  barwy na jezyku, plesniawki
• -zespól jelita nadwrazliwego (IBS-ZJN),

50

• ZABURZENIA ZE STRONY UKLADU MOCZOWEGO
• -kolki
• -pieczenie podczas oddawania moczu,
• -czestomocz
• -nieregularne miesiaczki,
• -zespól napiecia przedmiesiaczkowego,
• -uplawy,
• -nawracajace infekcje pochwy,
• swiad pochwy i krocza,
• u mezczyzn nawracajace problemy z prostata i
  pecherzem moczowym.

51
SOMATYCZNE I ALERGICZNE -zdretwienie, -palenie
albo mrowienie, -ogólna bolesnosc, -obrzeki,
sztywnosc i bolesnosc stawów, -bolesne i napiete
miesnie, -przekrwienie i uczucia zatkania w
nosie, -ucisk w glowie, bóle glowy,
-zdretwienie ogólne, -mroczki lub plamy przed
oczami, szum w glowie, w uszach, -skrócenie
oddechu, ograniczenie mozliwosci wykonania
glebokiego oddechu, klucie w klatce
piersiowej, -utrata wagi ciala, -zawroty glowy,
-nadwrazliwosc lub uczulenie na zwiazki
chemiczne, -obnizenie popedu seksualnego,
52

• UMYSL I EMOCJE
• -chroniczne zmeczenie-brak sil,
• -sennosc,
• oslabienie koncentracji i pamieci,
• drazliwosc,
• uczucie utraty sily i energii do zycia,
• zdezorientowanie, depresja, napady paniki i
  placzu,
• zaburzenia snu,
• uczucie zdretwienia,
• klopoty z podejmowaniem decyzji,
• mentalne zamieszanie,
• zmiennosc nastroju, lek, napady gniewu.

53
SKÓRA -tradzik, -zmiany grzybicze na skórze,
-stopa atlety, -swedzenie skóry i odbytu,
-plamiste- siatkowate zmiany na skórze,
-suchosc skóry, egzema, wyprzenia, -stany
zapalne skóry, -wysypki na twarzy, -grzybicze i
zapalne zmiany paznokci, -pokrzywka, -zmiany
podobne do tocznia i luszczycy..
54
Candida albicans jest najczestszym sprawca
grzybic skóry i blon sluzowych jamy ustnej.
55

• Jego dzielem sa
• zajady w kacikach ust
• grzybice blon sluzowych pochwy, sromu, zoledzi i
  napletka
• plesniawki u niemowlat.
• Atakuje równiez
• uklad oddechowy
• przewód pokarmowy
• drogi moczowe
• centralny uklad nerwowy.

56
Do tej grupy naleza równiez grzyby z rodzaju
Cryptococcus, wywolujace kryptokokozy.
57
Typowym przedstawicielem grzybów plesniowych jest
Aspergillus, grzyb wywolujacy chorobe zwana
aspergilloza, czyli grzybica kropidlakowa.
58
Dermatofity wywoluja róznego rodzaju grzybice
powierzchniowe zwane dermatomykozami. Typowymi
dermatofitami sa grzyby Trychophyton,
Epidermophyton, Microsporum.
59
POSTACIE KLINICZNE ZAKAZEN GRZYBICZYCH
60
Zakazenia grzybicze (Candida) dziela sie na
powierzchowne (skóra i blony sluzowe) oraz
glebokie (tzw. ukladowe). Rozwijaja sie droga
inwazji drozdzaka do krwi i rozsiewu do
narzadów i tkanek. Krwiopochodna kandydoza
bedzie zatem kandydemia, czyli obecnosc
drozdzaków we krwi, jak i rozsiana kandydoza
narzadowa.
61
GRZYBICE POWIERZCHOWNE
62
Zaliczamy do nich grzybice zrogowacialej warstwy
naskóra, paznokci, wlosów, a takze skóry i
tkanki podskórnej oraz blon sluzowych. Znanych
jest okolo 40 róznych gatunków grzybów
wywolujacych grzybice powierzchowne, przy czym
najczesciej z zakazen u czlowieka izolowanych
jest ok. 10 gatunków.  
63
Dermatomykozy paznokci
64
Dermatomykozy skóry
65

• Postacie kliniczne
• grzybica skóry glowy
• grzybica woszczynowa
• grzybica tulowia
• grzybica skóry okolicy lonowej i narzadów
  moczowo-plciowych
• grzybica stóp
• grzybica rak
• grzybica paznokci
• grzybica rogówki

66
KANDYDOZA POWIERZCHOWNA   Najczesciej za
zakazenia odpowiedzialny jest gatunek Candida
albicans, choc spotykane sa takze inne
gatunki. Drozdzaki z rodzaju Candida
charakteryzuja sie dimorfizmem, tzn. wystepuja
w postaci komórek owalnych lub tworza wypustki
(pseudomycellium). Warto pamietac, ze drozdzaki z
rodzaju Candida wchodza w sklad flory
fizjologicznej jamy ustnej, przewodu
pokarmowego oraz pochwy.
67
Drozdzaki z gatunku Candida albicans rzadko
wystepuja w srodowisku zewnetrznym, podczas gdy
inne gatunki, np. Candida tropicalis moga
wystepowac w ziemi. Zakazenia drozdzakami z
gatunku Candida albicans naleza do zakazen
endogennych, tj. wlasna flora, a w wyjatkowych
przypadkach (noworodki) moga to byc zakazenia
egzogenne ( np. flora matki)
68
Postacie kliniczne kandydozy   1. zakazenia jamy
ustnej - ostra rzekomobloniasta (niemowleta osoby
starsze) - ostra zanikowa (najczesciej po
przewleklej antybiotykoterapii) -  przewlekla
zanikowa (protezy) -  przewlekla hiperplastyczna
(moze transformowac w zmiane
nowotworowa) -  przewlekla skórno-sluzówkowa 2.
kandydoza pochwy Candida albicans (80), Candida
glabrata (5),czynniki sprzyjajace ciaza,
cukrzyca, antybiotykoterapia 3. kandydoza
narzadow plciowych u mezczyzn 4. kandydoza skóry
(przestrzenie wilgotne) i blon sluzowych 5.
kandydoza paznokci i walu paznokciowego-
szczególnie u osób czesto moczacych rece
(Candida albicans, Candida parapsilosis) 6.
grzybica ucha- zakazenia kanalu zewnetrznego
Candida albicans, Candida tropicalis
69
GRZYBICE GLEBOKIE ( UKLADOWE )
70
Moga dotyczyc kazdego narzadu lub tkanki.
Najczestsza postacia jest grzybica dolnych dróg
oddechowych (grzybicze zapalenie pluc). Do
zakazenia dochodzi droga inhalacji zarodników
grzybów szeroko rozpowszechnionych w przyrodzie
(ziemia).
71

• Drobnoustroje odpowiedzialne za zakazenia
  ukladowe dziela sie na dwie odrebne grupy
•  
• GRZYBY PATOGENNE Histoplasma capsulatum,
  Coccidioides immitis
• Moga sie rozwijac w tkankach osoby zdrowej bez
  istnienia szczególnego
• czynnika usposabiajacego.
• GRZYBY OPORTUNISTYCZNE Aspergillus, Candida,
  Cryptococcus,
• Mucor

72
Sa to zakazenia, które rozwijaja sie u chorych w
przypadku zaistnienia szczególnie sprzyjajacych
warunków np. niedobór odpornosci, cukrzyca,
choroby nowotworowe i inne.
73
KANDYDOZA GLEBOKA   W zaleznosci od przebiegu
wyróznia sie postac ostra i przewlekla. Czynnikam
i etiologicznymi sa -         Candida
albicans, -         Candida tropicalis ( w
neutropenii), -         Candida parapsilosis
(przy zywieniu parenteralnym) -         Candida
globrata (oporne na leki p. grzybicze) -        
Candida lusitaniae (oporne na leki p.
grzybicze) -         Candida krusei (oporne na
leki p. grzybicze)  
74
Na te postac kandydozy narazeni sa
szczególnie - chorzy z neutropenia (
choroby nowotworowe)- zródlo zakazenia
to przewód pokarmowy,    - chorzy po zabiegach
chirurgicznych, oparzeniach- zakazenie
rozwija sie na skutek uszkodzenia barier
mechanicznych, sprzyja to przedostawaniu sie
drozdzaków do krwi
75
Czynniki ryzyka -         operacje na
sercu -         operacje na przewodzie
pokarmowym -         przeszczepy
narzadów -         naswietlania -        
kortykoterapia -         antybiotykoterapia -     
    srodki uszkadzajace sluzówke jamy ustnej oraz
zoladka -         cewnikowanie naczyn -        
zywienie pozaustrojowe
76
Postacie kliniczne kandydozy glebokiej -       
  zapalenie przelyku -         kandydoza przewodu
pokarmowego -         kandydoza pluc -        
kandydoza OUN -         zapalenie
wsierdzia -         zapalenie miesnia
sercowego -         grzybica nerek i ukladu
moczowego -         kandydoza watroby i
sledziony -         zakazenia wewnatrzmaciczne -  
       zapalenie kosci i szpiku -        
zapalenie galki ocznej kandydoza
rozsiana-wieloogniskowa
77
POSTACIE SZCZEGÓLNE -         kandydoza u
wczesniaków zapalenie opon m-r, zapalenie
kosci, szpiku, zapalenie stawów,
posocznica -         kandydoza u
narkomanów -         kandydoza u chorych
zakazonych HIV (zapalenie przelyku, zapalenie
opon m-r, zapalenie galki ocznej)  
78
DIAGNOSTYKA
79

• Diagnostyka polega na wykazaniu obecnosci grzybów
  w materiale klinicznym.
• Stosuje sie
• bakterioskopie (preparat bezposredni)
• hodowla na podlozach sztucznych (wskazane takze
  badanie ilosciowe pozwalajace okreslic liczbe
  drozdzaków w 1 ml plynu lub 1g tkanki)
• badanie histologiczne ( w celu wykazania
  obecnosci grzybów)
• badanie serologiczne ( z uzyciem testów
  wykrywajacych obecnosc antygenów grzybiczych w
  plynach ustrojowych lub wykazujacych obecnosc
  swoistych przeciwcial w surowicy pacjenta)
• technika molekularna mogaca wykazac obecnosc
  grzybiczego DNA
•  

80
Stwierdzenie obecnosci grzybów w badanym
materiale nie jest wystarczajacym kryterium
rozpoznania zakazenia grzybiczego. Badania
laboratoryjne maja wartosc diagnostyczna tylko
w polaczeniu z obrazem klinicznym. Nalezy
pamietac, ze w zakazeniach powierzchownych
zmiany maja bardzo charakterystyczny wyglad,
który ulatwia lekarzowi podejrzenie zakazenia
grzybiczego. Podstawa diagnostyki
laboratoryjnej zakazen grzybiczych jest
wlasciwe pobranie odpowiedniego materialu
klinicznego.
81
DIAGNOSTYKA GRZYBIC POWIERZCHOWNYCH -
ZESKROBINY ZE SKÓRY - ZESKROBINY ZE ZMIENIONEGO
PAZNOKCIA - WLOS RAZEM Z CEBULKA
WLOSOWA - MATERIAL ZE ZMIAN SLUZÓWKOWYCH
NAJCZESCIEJ WYMAZ (ZE WZGLEDU NA LATWOSC
POBRANIA) - MATERIAL Z OWRZODZENIA GRZYBICZEGO
ROGÓWKI- W TYM PRZYPADKU NALEZY POBRAC
ZESKROBINY Z OWRZODZENIA PRZY POMOCY PLATYNOWEJ
EZY, BEZPOSREDNIO NA PODLOZE UMOZLIWIAJACE
WZROST GRZYBÓW ORAZ MATERIAL NALOZYC NA
POWIERZCHNIE SZKIELKA PODSTAWOWEGO -   W
GRZYBICZYM ZAPALENIU GALKI OCZNEJ CIECZ WODNISTA
ORAZ KREW
82
Po pobraniu material ze skóry, paznokci, wlosów
powinien wyschnac, aby pozbawic go
zanieczyszczen bakteryjnych. Material pobieramy
zwykle do jalowej plytki Petriego lub na
kawalek ciemnego papieru. Pobrany w ten sposób
moze byc przechowywany nawet do 12 miesiecy i
nadal jest przydatny do badan.
83
DIAGNOSTYKA GRZYBIC UKLADOWYCH W grzybicach
glebokich (ukladowych) konieczne jest pobranie
krwi na badanie mykologiczne. Krew pobrana na
tradycyjne podloza bakteriologiczne umozliwia
izolacje Candida i Trychosporon.     Najlepszym
sposobem hodowli krwi w celu izolacji jak
najszerszego spektrum grzybów i plesni jest
metoda lityczna, tzw. Isolator Syste- (DuPont)
84
Dla drozdzaków z rodzaju Candida dobre efekty
osiagane sa przy zastosowaniu systemów
radiometrycznych lub aparatów BacT/Alert
(Organon), Bactec (Becton-Dickinson) oraz Vital
200 (bioMerieux).   Przy stosowaniu
konwencjonalmych metod hodowli krwi, czestosc
izolacji drozdzaków mozna zwiekszyc przez
bezposredni posiew 4 ml krwi do jalowej butelki
zawierajacej 50 ml plynego podloza Sabourauda.
85
W zakazeniach OUN do badan nalezy pobrac plyn m-r
w ilosci 3-5 ml.   W zakazeniach ukladu
moczowego i nerek materialem do badan
mykologicznych jest mocz pobrany ze srodkowego
strumienia, po dokladnym przygotowaniu chorego.
U noworodków i niemowlat preferowna jest
punkcja nadlonowa lub mocz pobrany przez
cewnik.
86
W grzybicach przewodu pokarmowego do badania
pobierane sa tresc zoladkowo-jelitowa, zólc i
kal (badanie ilosciowe).
87
!!!! DUZA LICZBE DROZDZAKÓW Z RODZAJU CANDIDA
STWIERDZA SIE W MOCZU CHORYCH PRZEWLEKLE
CEWNIKOWANYCH ( MOZE TO BYC KOLONIZACJA DOLNEGO
ODCINKA DRÓG MOCZOWYCH LUB CEWNIKA)
88
DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA ZAKAZEN
GRZYBICZYCH Badania serologiczne zawsze
powinny byc wykonywane równolegle z badaniami
mykologicznymi (hodowla).   Do badan
serologicznych mozna pobierac krew, plyn m-r i
inne plyny ustrojowe w ilosci 5-10 ml bez
dodatku srodków zapobiegajacych krzepnieciu.
89
WYKRYWANIE ANTYGENÓW W PLYNACH USTROJOWYCH  
Antygeny Candida - mannan (antygen
dominujacy) - glikoproteina sciany
komorkowej - antygeny bialkowe - enolaza - bialka
szoku termicznego (hsp) Wykrycie krazacych
antygenów pozwala zróznicowac postac inwazyjna
zakazenia powierzchownego.
90
Do wykrywania antygenów sluza testy lateksowe
(przy uzyciu przeciwcial monoklonalnych
oplaszczonych na czasteczkach lateksu). Czulosc
tych testów jest róznicowana w zaleznosci od
producenta. Najczesciej stosowany Pastorex
Candida, czulosc testu wynosi 2,5
ng/ml.   Wieksza czuloscia i swoistoscia
odznaczaja sie testy immmunoenzymatyczne. Z
dostepnych na rynku nalezy wymienic test
wykrywajacy enolaze (Becton Dickson), Mannan
(Hybritech) oraz Candida Platelia (Instytut
Pasteura)- czulosc 0,25 ng/ml.
91

• Antygeny Aspergillus
• polisacharydy galaktomannan
• - antygeny bialkowe katalaza, glukuronidaza
  proteinaza
•  
• Stosowane sa
• - testy lateksowe
• -  testy immunoenzymatyczne
•  

92
Antygeny Cryptococcus   Wykrywane sa w plynach
ustrojowych (plyn m-r, surowica), za pomoca
testu lateksowego
93
WYKRYWANIE SWOISTYCH PRZECIWCIAL   W TYM CELU
ZASTOSOWANIE ZNALAZLY PRAKTYCZNIE WSZYSTKIE
ODCZYNY SEROLOGICZNE, JEDNAK NAJSZERZEJ UZYWANE
SA - odczyn immunodyfuzji - odczyn
hemaglutynacji biernej   - odczyn
immunofluorescencji posredniej pozwalajacy na
okreslenie miana p. cial przeciwko
mannanowi - odczyn immunoenzymatyczny (ELISA)  
94
Nalezy pamietac, iz odczyny serologiczne powinny
byc wykonywane w odstepach czasowych, bowiem w
surowicy kazdego czlowieka spotykany jest staly
poziom przeciwcial anty-grzybiczych.  
95
Znacznie czulszym odczynem sluzacym do oceny
aktywnego zakazenia grzybiczego (Candida) jest
odczyn immunofluorescencji z antygenami germ
tube, pozwalajacy ocenic odpowiedz
immunologiczna na antygeny powierzchniowe formy
inwazyjnej Candida, tzw pseudostrzepki.
Serologiczne wykrywanie obecnosci swoistych
przeciwcial moze miec wartosc diagnostyczna
wylacznie u chorych z prawidlowo funkcjonujacym
ukladem odpornosciowym, podczas gdy obecnosc
antygenów w plynach ustrojowych jest niezalezna
od stanu ukladu odpornosciowego.
96
Wyniki testów serologicznych na obecnosc
swoistych przeciwcial nalezy interpretowac
ostroznie, zawsze w polaczeniu z wynikami badan
mykologicznych oraz obrazem klinicznym
zakazenia.  
97
LECZENIE
98
U chorych z wysokim ryzykiem zakazenia
grzybiczego nalezy rozwazyc profilaktyczne
podawanie leku przeciwgrzybiczego. W zasadzie
uwaza sie, ze w takich sytuacjach najlepiej
rozpoczac leczenie, poniewaz diagnostyka jest
trudna i malo czula, a opóznienie leczenia
inwazyjnej postaci zakazenia grzybiczego rokuje
niepomyslnie.  
99

• KANDYDOZA JAMY USTNEJ
• Nystatyna (roztwór do ssania-5 razy na dobe )
• Nystatyna w postaci zawiesiny do jamy ustnej
• (1000 000 j.m./ml, 4-5 razy/dobe )
• 3.Klotrimazol- 10mg saszetki powoli rozpuszczac w
  jamie ustnej, 4-5 razy/dobe
• 4.Ketokonazol- 0,2 g (1-2 tabl./dobe)
• 5.Flukonazol- 0,1 g ( 1 tabl/dobe)
•  

CZAS LECZENIA 7-14 DNI
100
KANDYDOZA PRZELYKU  

• POSTAC LEKKA
•  
• Klotrimazol (proszek, saszetki) 5 razy na dobe
• Nystatyna roztwór (10-30 ml) 5 razy na dobe do
  ssania,
• a nastepnie do polkniecia
•  
•  

• POSTAC CIEZSZA
•  
• Flukonazol- 0,1-0,2 g/dobe
• Itrakonazol- 0,05-0,2 g/dobe
•  

101

• NAWRACAJACA KANDYDOZA
• PRZELYKU
•  
• Amfoterycyna B- dozylnie 0,25-0,3 mg/kg/dobe
•  

102

• KANDYDOZA SROMU I POCHWY
•  
• Flukonazol- 0,15 g- jednorazowo
• Klotrimoksazol- dopochwowo, na noc- 7 dni
• Tetrakonazol- na noc/3 dni a nastepnie
• 4. Ketokonazol 0,1 gna dobe lub
• 5. Flukonazol 0,1 g jeden raz na tydzien
  lub
• 6. Klotrimoksazol 0,5 g dopochwowo

103
POSTEPOWANIE W PRZYPADKU IZOLACJI CANDIDA Z PLYNU
Z JAMY OTRZEWNEJ   Leczenie rozpoczyna sie
wówczas, gdy wystepuje   -         - ostre
zapalenie trzustki -         - perforacja -       
  - przeciek zespolenia -         - pooperacyjne
zapalenie otrzewnej -         - dodatni wnik
posiewu krwi -         - ciezki stan
chorego -         - obfity wzrost z pierwotnego
posiewu Leczenie Amfoterycyna B /- Flucotyzyna
104

• POSTEPOWANIE W PRZYPADKU IZOLACJI CANDIDA Z
  KONCOWKI CEWNIKA ZYLNEGO
•  
• Inwazyjna kandydoza
• wdrozenie leczenia (amfoterycyna B, Flukonazol)
• 2. Pacjent bezobjawowy
•    - jako skutek zanieczyszczenia koncówki
  podczas usuwania cewnika z zyly lub
• jako wynik kolonizacji cewnika

105
Zastosowanie leku przeciwgrzybiczego uzaleznione
jest od stanu klinicznego pacjenta. Pacjenci
goraczkujacy, od których wyodrebniono Candida z
dwu odleglych, nie zwiazanych ze soba
anatomicznie miejsc oraz z dodatnim wynikiem
posiewu koncówki cewnika, obarczeni sa duzym
ryzykiem inwazyjnej kandydozy.
106
Zwiazek miedzy autyzmem a Candida albicans
107
Dr Josef Jonas w ksiazce "Zagadki zdrowia"
opisal wiele przypadków dzieci opóznionych w
rozwoju, które byly wczesniej leczone w klasyczny
sposób lekami i antybiotykami. Po wyleczeniu
grzybicy i innych pasozytów (np. owsików lub
lamblii) oraz usunieciu z pokarmu czynników
alergizujacych, dzieci powrócily do
zdrowia. Istnieje tez wiele innych dowodów na
to, ze forma drozdzy Candida albicans moze
spowodowac autyzm i moze zaostrzyc wiele
problemów ze zdrowiem osób z autyzmem zwlaszcza
tych, u których autyzm wystapil pózno.
108
Nie wyleczona choroba Candida albicans u matki,
moze byc podstawowa przyczyna choroby Candida
albicans oraz rozwoju autyzmu u nowo
narodzonego dziecka- twierdzi dr J.Jonas.
109
Candida wytwarzajaca toksyny moze wplywac na
procesy zachodzace w mózgu dotyczace np.
emocji  - leku lub agresji, a takze na
odczuwanie laknienia doprowadzajac do otylosci
badz braku apetytu i spadku wagi ciala.
Toksyny te powoduja problemy zwiazane z psychika.
110
Wazne badania na temat drozdzaków i ich wplywu na
osoby z autyzmem przeprowadzil Dr William Shaw.
Odkryl on w moczu osób z autyzmem metabolity
mikrobowe, które bardzo dobrze zareagowaly na
leczenie przeciwgrzybicze. Zaobserwowal on
zmniejszenie kwasów organicznych w moczu oraz
zmniejszenie nadaktywnosci i zachowan
samostymulujacych, a tym samym zwiekszenie
kontaktu  wzrokowego, koncentracji i
wokalizacji.
111
(...) Wydaje mi sie prawdopodobne, ze pewna
niewielka, ale mimo to dosc znaczna liczba
dzieci, u których stwierdzono autyzm, padla
ofiara infekcji drozdzakami. Uwazam tez, ze
gdyby infekcje te zostalyby w tych przypadkach
wyleczone (), symptomy autyzmu zmalalyby w
znacznym stopniu. Dr Bernard
Rimland Instytut Badan nad
Autyzmem San Diego
112
Istnieje wiele dowodów na to, ze forma drozdzy,
Candida albicans, moze spowodowac autyzm i moze
zaostrzyc wiele problemów ze zdrowiem osób z
autyzmem, zwlaszcza tych, u których autyzm
wystapil pózno. Dr Stephen M.
Edelson Center for the Study of Autism,
Salem, Oregon
113
WSZYSTKIE PRZYTOCZONE CYTATY TO DONIESIENIA
INTERNETOWE I Z PRASY MEDYCZNEJ. NIE MA
UDOWODNIONEGO ZWIAZKU POMIEDZY INFEKCJA CANDIDA
ALBICANS A AUTYZMEM I INNYMI ZABURZENIAMI W
ROZWOJU, ZARÓWNO PSYCHICZNYM, JAK I FIZYCZNYM,
JEDNAKZE WSZYSTKIE WYSTEPUJACE OBJAWY MOGA
WYSTAPIC POD WPLYWEM TOKSYN TEGO DROZDZAKA.
NALEZY WIEC ZAWSZE PRZEPROWADZIC BADANIA W TYM
KIERUKU I POPRAWIC KOMFORT ZYCIA DZIECI Z
CdLS. Robert Szyca
114
DZIEKUJE ZA UWAGE