MANUAL DE FORMACIN CENTROS DE TRABAJO

1
CONSELLERÍA DE EDUCACIÓN E ORDENACIÓN
UNIVERSITARIA Dirección Xeral de Ordenación
Educativa e Formación Profesional
Xunta de Galicia 1ª edición
2
FORMACIÓN EN CENTROS DE TRABALLO
CONSELLERÍA DE EDUCACIÓN E ORDENACIÓN
UNIVERSITARIA Dirección Xeral de Ordenación
Educativa e Formación Profesional
3
Este documento ten a súa orixe no proxecto
europeo Leonardo da Vinci Training for Trainers
2002
A presente edición é a versión de Galicia como
unha adaptación do proxecto orixinal e foi
cofinanciada polo Fondo Social Europeo, o
Ministerio de Educación, Cultura e Deporte e as
Cámaras de Comercio, Industria e Navegación de
España
4
PROXECTO EUROPEO LEONARDO DA
VINCI Training for Trainers 2002
INC E/96/1700018/PI/I.1.1.a/FPI BAT
E/96/1/18/PI/I.1.1.a/FPI IDX 3351
5
SOCIOS DO PROXECTO LEONARDO Training for
Trainers 2002

• Consello Superior de Cámaras de Comercio,
  Industria e Navegación de España, Socio
  Coordinador do Proxecto (Madrid)
• Asociación Universidade-Empresa (Salamanca)
• Cámara de Comercio e Industria (Cáceres)
• Curomed Utbildning AB (Umea)
• Gobierno de Canarias, DG de Ordenación e
  Innovación Educativa (Las Palmas)
  
• Graphic Arts Institute (Reykjavik)
• Institut für Bildungsforschung der Wirtschaft
  (Viena)
• Istituto Professionale Francesco Datini (Prato)
• Ministerio de Educación, Cultura e Deporte,
  Dirección Xeral de Educación, Formación
  Profesional e Innovación Educativa (España)
• Xunta de Galicia, Dirección Xeral de Ordenación
  Educativa e Formación Profesional (Santiago)

? Socios del Proyecto
6
CONTIDOS
Introducción
1
I PARTE
FORMACIÓN E EMPRESA Marco de referencia
II PARTE
DESENVOLVEMENTO DA FUNCIÓN FORMATIVA DA EMPRESA
III PARTE
TEMAS DE DISCUSIÓN E DEBATE
7
INTRODUCCIÓN
8
Por qué iste Manual?

• Resposta á xeralización da Formación en Centros
  de Traballo (FCT)
• Incremento de alumnos en prácticas, tanto en FP
  como noutras modalidades
• Necesidade de titores cualificados

?
9
O b x e c t i v o s

• A curto prazo
• Finaliza-lo proceso formativo con garantías de
  calidade

• A medio e longo prazo
• Intercambio de información e experiencias entre
  sectores educativo e productivo

10
Posible configuración do curso (1/2)

• Primero Bloque
• Obxectivos xerais das prácticas
• Desenvolvemento concreto do programa formativo
• Segundo Bloque
• Intercambio de puntos de vista entre

Sectores económicos
Comunidade educativa
11
Posible configuración do curso (2/2)
Sesións específicas para Profesores-Titores ou
Titores dos centros educativos (7 - 8 horas)
Sesións específicas para Titores, Monitores
ou Instructores de empresa (7 - 8 horas)
Bloque 1
Sesións conxuntas (3 - 4 horas)
Bloque 2
12
I PARTE
FORMACIÓN E EMPRESA Marco de Referencia
13
CONTIDOS
Marco de Referencia Formación e
Empresa Formación Concertada
2
3
4
14
Educación e Formación nun contexto de
Globalización
2
1. A GLOBALIZACIÓN ECONÓMICA 2. OS RETOS
ORGANIZATIVOS E TÉCNICOS 3. AS NOVAS
CUALIFICACIÓNS DOS RECURSOS HUMANOS
As transparencias do presente capítulo
inspiráronse en parte no informe IRDAC (1994)
Quality and Relevance
15
1. Globalización Económica (1/3)
2

• Algunhas Causas
• Quebra do modelo económico soviético e
• apertura China
• Desaparición de numerosas dictaduras
• Ampliación europea e unión monetaria
• Desenvolvemento das telecomunicacións
• Aceleración do cambio tecnolóxico
• Novos patróns de producción e xestión

16
1. Globalización Económica (2/3)
2
Algunhas Consecuencias
Implicación de tódolos sectores e maior
interrelación
Necesidade da formación para acadar máis
productividade
17
1. Globalización Económica (3/3)
2
Duas reflexións
1. A globalización (ou mundialización) é un feito
obxectivo que require máis esforzos individuais e
sociais no campo educativo/formativo
2. Elo sen prexuízo de que determinadas formas de
conduci-la globalización poidan xerar
desequilibrios territoriais a escala mundial que
precisen novas vías de participación e políticas
correctoras dunha certa entidade
18
2. Retos organizativos e técnicos
2

• IMPLICACIÓNS EMPRESARIAIS (1/3)
• Organización tradicional Organización emerxente

• Estructuras máis planas
• Integración por grupos autónomos
• Xestión funcional
• Modelos flexibles
• Mobilidade funcional

• Organización vertical
• División por especialización do traballo
• Xestión centralizada
• Traballo definido
• Estabilidade das tarefas

19
2. Retos organizativos e técnicos
2
IMPLICACIÓNS EMPRESARIAIS (2/3) Organización
tradicional Organización emerxente

• Orientación ó coñecemento
• Xestión por cualificación
• A calidad é o primeiro
• A calidade fabrícase
• Optimización de procesos

• Orientación ó producto
• Xestión por reasignación
• Aceptación de defectos
• Control de calidade
• Tarefas automatizadas

20
2. Retos organizativos e técnicos
2

• IMPLICACIÓNS EMPRESARIAIS (3/3)
• Organización tradicional Organización emerxente

• Equipo multiuso adaptable
• Polivalencia
• Producción á demanda
• Baixo nivel existencias
• Mellora contínua

• Moitas máquinas idénticas
• Especialización
• Producción en masa
• Relevancia do stock
• Melloras bruscas

21
2. Retos organizativos e técnicos
2

• SÍNTESE DAS NOVAS TENDENCIAS
• Producción xusto a tempo (Just in time)
• Xestión fina ou axustada (Lean Management)
• A calidade como obxectivo estratéxico

FERRAMENTAS INFORMÁTICAS
22
2. Retos organizativos e técnicos
2

• IMPLICACIÓNS LABORAIS (1/3)
• Organización tradicional Organización emerxente

• Polivalencia e tarefas complexas
• Clasificación flexible
• Status laboral difuminado
• Traballo en equipo
• Todos pensan
• Anticipación e creatividade

• Especialización en tarefas simples
• Clasificación baseada en antigüiedade e
  titulación
• Separación de categorías
• Tarefas individuais
• Uns piensan outros executan
• Rutina

23
2. Retos organizativos e técnicos
2

• IMPLICACIÓNS LABORAIS (2/3)
• Organización tradicional Organización emerxente

• Alto desenvolvemento individual
• Habilidades intelixentes
• Actitude participativa
• Salario baseado no compromiso
• Cualificacións amplas

• Escaso desenvolvemento individual
• Habilidades manuais e trabajo físico
• Actitude de confrontación
• Salario baseado en productividade
• Cualificacións comparables

24
2. Retos organizativos e técnicos
2

• IMPLICACIÓNS LABORAIS (3/3)
• Organización tradicional Organización emerxente

• Movilidade profesional
• Obsolescencia de coñecementos
• Formación continua
• Tecnoloxía para todos
• Necesidade de comunicación, innovación,
  flexibilidade

• Unha profesión para toda a vida
• Coñecementos estables
• Avance de coñecementos por novas incorporacións
• Poucas actividades tecnolóxicas
• Pouca importancia de habilidades sociais e de
  comunicación

25
3. Novas Cualificacións
2
A MAIOR COMPLEXIDADE DAS TAREFAS, MAIORES
ESIXENCIAS - CUALITATIVAS E CUANTITATIVAS - DE
FORMACIÓN
26
3. Novas Cualificacións
2
Patróns emerxentes en RR HH R E S U M O
27
3. Novas Cualificacións
2
As Novas Habilidades

• Habilidades sociais e de COMUNICACIÓN
• CREATIVIDADE, flexibilidade e autonomía
• Capacidade de RESOLVER PROBLEMAS
• CURIOSIDADE ante novas situacións
• SENSIBILIDADE formativa e medioambiental
• Capacidade de PROCESAR DATOS
• Comprensión da organización e os
• seus PRINCIPIOS ECONÓMICOS
• Interese na CALIDADE

28
Formación e Empresa
3

• 1. A EMPRESA COMO AXENTE
• FORMATIVO
• 2. CALIDADE E FORMACIÓN
• 3. O PAPEL DA EMPRESA NA
• SOCIEDADE DO COÑECEMENTO
• 4. MODELOS DE IMPLICACIÓN
• FORMACIÓN/EMPRESA

29
1. A empresa, axente formativo
3

• Longa tradición formadora
• Asimilación de rutinas e técnicas preestablecidas
• Figura do aprendiz

• O traballo como fonte de cualificación
• Experiencia laboral

Activo formativo

• A empresa como organización que
  aprende e ensina

30
2. Calidade (1/5)
3

• As esixencias de calidade medran día a día
• A calidade concerne a todos
• A calidade apréndese
• Hai que adquirir cultura de calidade

?
Para máis información, Rede Galega de centros
educativos para a Calidade (RCGAC)
31
2. Calidade (2/5)
3

• Pero, qué é a calidade?

CALIDADE é a satisfacción do cliente
?
Con CALIDADE, o consumidor
escolle, el competidor encolle
32
2. Calidade (3/5)
3
En definitiva, CALIDADE É FACER BEN, E CADA VEZ
MELLOR, AS COUSAS ADECUADAS
EFICACIA alcanzar obxectivos propostos
EFECTIVIDADE
EFICIENCIA facer as cousas o mellor posible cos
medios dispoñibles

• POLO TANTO,
• Obriga a reflexionar sobre como se fan as cousas,
  a organización dos productos-servicios e os
  procesos que se levan a cabo.
• Obriga a escribir o know-how (saber facer)
  xerando unha dinámica de mellora constante.

?
UN SISTEMA DE CALIDADE É UN CONXUNTO DE
PROCEDEMENTOS QUE DEFINEN Que se fai?. Quen o
fai?. Como o fai?. Cando o fai?
33
2. Calidade (4/5)
3
A CALIDADE TOTAL é a estratexia para triunfar
no desafío da competitividade
CALIDADE TOTAL
34
2. Calidade (5/5)
3
Satisfacción do cliente
O resultado económico

• A rendibilidade depende do control de custos

• Que o proceso impida o erro
• Recursos materiais limitados e costosos

Os medios

• Todos deben apoiar, implicarse, ser
  protagonistas e motores da CALIDADE

O persoal
35
2. Calidade e Formación (1/2)
3

• A calidade nos los procesos garante a calidade
  dos productos
• Formación de calidade
• Calidade como proceso

?
36
2. Calidade e Formación (2/2)
3

• A empresa integra calidade e formación

• É axente formativo directo
• Adestramento ocupacional
• Aprendizaxe de novos procedementos

?

• Transmite mensaxes de calidade
• Accións formativas
• Participación en programas académicos

37
3. Empresa e Sociedade do Coñecemento
3

• Un novo valor económico
• O COÑECEMENTO
• A guerra do coñecemento

38
3. Sociedade do Coñecemento e Europa (1/2)
3

• Política formativa compartida co cambio
• Adquisición de novos coñecementos
• Non exclusión de colectivos con risco de
  marxinación
• Manexo de tres linguas comunitarias
• Achegamento escola/empresa
• Formación Inversión

39
3. Sociedade do Coñecemento e Europa (2/2)
Consello de Lisboa
3
Aprendizaxe Permanente
Mensaxes clave
Novas cualificacións básicas para todos
1
Máis investimento en recursos humanos
2
Innovación no ensino e aprendizaxe
3
Valora-la aprendizaxe non formal e informal
4
Redefini-la orientación e o asesoramento
5
Achega-la aprendizaxe ó fogar
6
40
3. Achegamento Escola - Empresa
3

• Por qué o achegamento?
• Imposibilidade de que a escola/universidade cubra
  tódalas necesidades
• Moita xente fóra das oportunidades educativas
  convencionais

?

• Como?
• Establecendo canles estables de comunicación
  escola/empresa, incluso PEMEs
• Maior permeabilidade entre modalidades
  formativas, incluidas a continua e ocupacional

41
3. A Formación como inversión
3

• Tratamento en plano de igualdade con outras
  inversións
• Acumulación de coñecementos
  
  

...en consecuencia aumentará a actividade
formativa na empresa
42
4. Modelos de implicación Formación / Empresa
(1/5)
3
O Sistema Dual (Alemaña)

• 3 anos de formación académica e na empresa
• Existe relación laboral
• Intervención de axentes sociais e sector
  público (local, rexional e federal)

43
4. Modelos de implicación Formación / Empresa
(2/5)
3
O Sistema Dual (Alemaña)

• Algunhas Cifras
• 620.000 (35) de alumnos en 500.000 (20)
  empresas
• 70.000 titores de centro, 1.000.000 de titores de
  empresa
• Implicación de 80 Cámaras de Comercio
• Custo 3.400 - 13.700 alumno/ano

44
4. Modelos de implicación Formación / Empresa
(3/5)
3
O Sistema Dual (Austria)

• Intervención máis centralizada
• Centrado en niveis profesionais baixos
• Os alumnos buscan, con apoio, os seus postos
  formativos
• Maiores apoios económicos para empresas
• Convive cunha FP máis académica de nivel medio ou
  superior

45
4. Modelos de implicación Formación / Empresa
(4/5)
3
A Formación en Alternancia (Francia, UK, etc.)

• Conxuntamente formación académica e formación no
  posto de traballo
• Actualmente exténdese á Universidade
• Dificultades culturais como o adestramento
  lingüístico dos alumnos

46
4. Modelos de implicación Formación / Empresa
(5/5)
3

• O importante é desenvolver un modelo de
  colaboración que cumpra coas esixencias mínimas
  de eficacia, traducibles a garantir un fluxo de
  beneficios para ambas partes

47
Formación Concertada e elementos de reciprocidade
4

• Colaboración entre dous sectores
  Educación-Empresa
• Materializada en
• Deseño e modificación de programas formativos
• Desenvolvemento dunha parte dos mesmos na empresa
  (FCT)
• Formación mutua
• Colaboración noutros campos

48
Beneficios recíprocos (1/5)
4

• Favorece a motivación e o desenvolvemento
• persoal

• Empresa
• Enriquece o traballo e a formación de
  traballadores
• Desenvolve habilidades pedagóxicas e formativas
• O papel social da empresa motiva ó cadro de
  persoal

• Centro Educativo
• Enriquece o traballo e a formación de profesores
• Desenvolve habilidades de xestión
• As estancias na empresa motivan ós profesores

49
Beneficios recíprocos (2/5)
4
2. Da oportunidades de relación educación-empresa

• Empresa
• Mellora a información dos directivos
• Inflúe nos plans de estudio
• Coñécense problemas de profesores e xoves

• Sistema educativo
• Contrasta plans de estudio coa realidade
• Comprensión do mundo do traballo
• Comprensión posición da empresa fronte a novos
  valores (medio ambiente, igualdade oportunidades,
  etc.)

50
Beneficios recíprocos (3/5)
4
3. Clarifica o marco de referencia de
contratación e as perspectivas das diferentes
carreiras

• Empresa
• Facilita a selección de traballadores
  
• Difunde imaxe positiva da empresa
• Mellora a oferta de disciplinas clave para a
  empresa

• Sistema educativo
• Acceso a novos modelos de actuación
• Permite coñece-lo ambiente de traballo
• Contrasta a bondade da oferta educativa

51
Beneficios recíprocos (4/5)
4
4. Mellora a imaxe

• Empresa
• Mellora a súa reputación e capacidade operativa
• Responde ás expectativas do governo e creadores
  de opinión
• Imaxe positiva en medios de comunicación

• Sistema educativo
• A alianzas creadas inflúen na educación
• Responde a expectativas de governo e pais
• Imaxe positiva en medios de comunicación

52
Beneficios recíprocos (5/5)
4
5. Da acceso a novos recursos

• Empresa
• A estancia de profesores dá novas perspectivas
• Os postos formativos dan puntos de vista novos
• Centro educativo Sede da Empresa
• Proxectos conxuntos de ID

• Sistema educativo
• Apoio financeiro para novas experiencias
• Utilización da empresa como lugar de aprendizaxe
• Utilización experiencia e materiais da empresa
• Acceso a experiencias de xestión

53
Custo e rendemento da Formación Concertada
4
Esta colaboración soporta uns custos, para a
empresa, para o sistema educativo, para os
alumnos, para os axentes de intermediación P e r
o En tódolos casos, os resultados superan ó
investimento realizado
54
Formación Concertada etamaño da empresa
4

• No pasado
• O papel difusor asumíuno a gran empresa
• No futuro
• É la PEME quen debe asumir en gran parte esta
  responsabilidade

55
II PARTE
DESENVOLVEMENTO DA FUNCIÓN FORMATIVA DA EMPRESA
56
CONTIDOS
A Formación Profesional O Módulo de Prácticas
(FCT) A Xestión da FCT O Programa
Formativo Seguimento e Avaliación
5
6
7
8
9
57
O Sistema Nacional de Cualificacións
Profesionais Conceptos básicos
5
Competencia profesional
Cualificación profesional
Formación modular
58
A competencia profesional
5
Que é?
Un conxunto de coñecementos e capacidades que
permiten o exercicio da actividade
profesional conforme ás esixencias da producción
e o emprego
59
A cualificación profesional
5
Que é?
Un conxunto de competencias con significación
para o emprego, adquiridas a través dun proceso
formativo -formal ou non formal-, e que é obxecto
dos correspondentes procedementos de avaliación
e acreditación
60
O módulo profesional como expresión da formación
modular
5
Que é un módulo profesional?
Un bloque coherente de formación xeralmente
asociada a unha ou varias competencias (unidades
de competencia)
61
Vantaxes da formación modular
5
Confire flexibilidade e axilidade ó sistema
formativo fronte ós requirimentos do sistema
productivo
Facilita a recualificación profesional da
poboación traballadora ou potencialmente activa
Posibilita a correspondencia entre subsistemas e
a validación dos módulos adquiridos en procesos
non regrados, incluida a práctica laboral
Permite atender mellor a demanda de formación da
poboación traballadora
Anima á poboación adulta á formación permanente,
na virtude das oportunidades de progreso ou
ampliación da cualificación
62
O Catálogo Modular de Formación Profesional
5
Catálogo Modular de Formación asociada ó
SNFPC (INCUAL)
Formación de adaptación e readaptación ó posto
de traballo (Non certificable)
Formación Profesional de Base (Non certificable)
Formación Ocupacional (Administracións laborais)
Formación Profesional Inicial/Regrada (Administra
cións educativas)
Formación de actualización (Non certificable)
Formación Continua (No marco do Acordo Tripartito)
63
O longo camiño cara o SNCP (1/3)
5
Antecedentes
64
O longo camiño cara o SNCP (2/3)
5
Referentes e feitos recentes
65
O longo camiño cara o SNCP (3/3)
5

• O Sistema Nacional de
• Cualificacións Profesionais
• Pezas clave
• O Catálogo de Cualificacións Profesionais
• O Catálogo Integrado Modular e Rede de Centros
• O Sistema de Avaliación e Certificación da
  Competencia

66
Un sistema baseado na competencia
5
Formación Instrumento para Acada-la competencia
Avaliación Comproba os resultados obtidos nun
campo ocupacional
67
O Sistema Español de Formación Profesional
5
Formación Profesional
Ocupacional
Continua
Inicial/Regrada
Dentro do ANFC (2)
Plan FIP (1)
Á marxe do ANFC
Escolas Taller Casas de Oficios Talleres de
Emprego
FP de Base
FP Específica
Garantía Social
(1) Plan Nacional de Formación e Inserción
Profesional (2) Acordo Nacional de Formación
Continua
68
Formación Regrada e LOXSE
5
24 23 22 21 20 19
Universidade
Mercado de Traballo
FPE Grao Superior
18 17
Bacharelato (Inclúe FPB)
FPE Grao Medio
16 15 14 13
ESO (Inclúe FPB)
Programas de Garantía Social
Ver páx. 48 do Manual de FCT (vers.galega), para
condiciones de acceso
69
Clasificación Nacional de Educación(CNED-2000)
RD 269/2000 (1/3)
5
70
Clasificación Nacional de Educación(CNED-2000)
RD 269/2000 (2/3)
5
71
Clasificación Nacional de Educación(CNED-2000)
RD 269/2000 (3/3)
5
72
Titulacións españolas e equivalencias coa UE
5
UE
España

• Graduado en Ensinanza Secundaria
• Logo de supera-la ESO
• Bacharel
• Logo de supera-lo Bacharelato
• Técnico
• Logo de superar un Ciclo de FP de Grao Medio
• Técnico superior
• Logo de superar un Ciclo de FP de Grao Superior
• Outra formación inferior a 6 meses

--- --- Certificado Título Certificado
de competencia
73
Características da LOXSE
5

• Ensinanzas de FP na ESO/Bacharelato, con
  cualificación mínima para traballar
• Segunda oportunidade a través de Programas
  Garantía Social
• Superada a ESO accédese á FP de Grao Medio con
  Bacharelato, á Universidad e á FP de Grado
  Superior
• A FP específica dota de capacidades terminais
  (para o emprego)
• Tódolos alumnos de FP fan prácticas obrigatorias
  en centros de traballo

74
A FP Regrada (1/3)
5
1. Formación Profesional de Base (FPB)

• Que é?
• Conxunto de materias que son base para
  coñecementos profesionais e permiten a
  adquisición de capacidades básicas con valor para
  o emprego
• Impártese na ESO e no Bacharelato
• Acerca ás novas tecnoloxías
• Contidos fundamentalmente prácticos
• Por qué a FPB?
• Crea un substrato que capacita para a FP
  específica
• Fai más atractivos os estudios de FP

75
A FP Regrada (2/3)
5
2. Formación Profesional Específica (FPE)

• Que é?
• Coñecementos, habilidades, capacidades,
• destrezas e actitudes vinculadas a unha
• competencia profesional
• Organizada en ciclos e éstes en familias
  profesionais
• Capaz de adaptarse ós cambios tecnolóxicos e ás
  demandas de cualificación do mercado de traballo

76
A FP Regrada (3/3)
5

• Como se elaborou a oferta de la FPE?

77
A Formación Profesional EspecíficaFamilias
Profesionais
5
Actividades
Actividades
Actividades
Comercio e
Físicas
Marítimo
Administración
Artes Gráficas
Agrarias
Marketing
e Deportivas
Pesqueiras
Comunicación,
Edificación e
Electricidade e
Fabricación
Imaxe e son
Obra Civil
Electrónica
Mecánica
Hostalería e
Imaxe Persoal
Turismo
Mantemento de
Industrias
Informática
Madeira e Moble
Vehículos
Alimentarias
Autopropulsados
Mantemento e
Servicios
Téxtil,
Servicios á
Química
Sanidade
Socioculturais e
Confección e
Vidro e Cerámica
Producción
á Comunidade
Pel
78
A Formación Profesional Específica
5

• Estructura dos Títulos da FPE

Referencia do sistema productivo
Sistema formativo
Instalar y manter equipos electrónicos de
consumo, realizando o servicio técnico postvenda
Competencia profesional xeral
Formación requirida FPB o FPE
Módulos profesionais
Unidade de competencia
Realiza-la administración, xestión e
comercialización nunha pequeña empresa
Módulos transversais Calidade
Módulos singulares FOL e FCT
79
Exemplo dun Título de FPE (1/2)
5

• Familia Profesional Comercio e Marketing
• Ciclo Formativo de Grao Medio
• Título Técnico de Comercio (1.400 h)

Competencia xeral Executa-los plans de
actuación establecidos para a comercialización de
productos e servicios nas mellores condicións de
calidade, tempo, lugar e prezo, así como
administrar e xestionar un pequeno establecemento
comercial
80
Exemplo dun Título de FPE (2/2)
5
Módulos profesionales asociados 1. Operacións de
almacenaxe (130 h) 2. Animación punto de venda
(160 h) 3. Operacións de venda (160 h) 4.
Administración e xestión dun pequeño
establecemento comercial (130 h)
Unidades de competencia

• Organizar e controla-las operacións de almacenaxe
  de productos
• Realiza-lasas actividades de animación do punto
  de venda
• Realiza-las operacións de venda de productos e/ou
  servicios
• Administrar e xestionar un pequeno establecemento
  comercial

Módulos transversales 5. Aplicaciones
informáticas de propósito general (130 h) 6.
Lingua estranxeira ou da Comunidade Autónoma (120
h) 7. Relacións no contorno de traballo RCT (65 h)
Módulos singulares 8. Formación e Orientación
Laboral FOL (65 h) 9. Formación en Centros
de Traballo FCT (440 h)
81
A nova Formación Ocupacional (FPO)
5

• Como elaborou a oferta da FPO?

Estudios sectoriais RR DD de Perfís
ocupacionais baseados en competencias
82
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
FCT
83
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Características

• É obrigatorio
• Desenvolvese na empresa
• Programase previamente
• Implica a realización de actividades productivas
  nun contorno real
• Os alumnos están orientados por dous titores,
  un do centro e outro da empresa
• Supón un salto cualitativo na formación
  profesional
• É un elemento determinante da calidade da
  formación

84
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Obxectivos 1/2

• Completa-la adquisición de competencias
  profesionais e aplica-lo aprendido
• Propiciar no alumnado unha motivación e
  inquedanza sobre o seu futuro académico-vocacional
  
• Adquirir madureza para futuras aprendizaxes
• Facilita-la adaptación ó cambio e propicia-la
  innovación

85
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Obxectivos 2/2

• Comprende-la organización socio-laboral
• Ofertas de postos de traballo
• Relación funcional e orgánica entre
  traballadores
• Relación entre actividades
• Técnicas de calidade
• Relacións laborais
• Avalia-la competencia profesional do alumno e a
  calidade do sistema

86
O Módulo de Prácticas (FCT)
6

• A FCT está funcionando adecuadamente como un
  instrumento de igualdade de oportunidades para
  acceder ó primeiro emprego

87
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Marco normativo xeral

• LOXSE, art. 34. 2
• Obligatoriedade da FCT
• RD 676/1993, de 7 de maio
• Directrices xerais sobre ensinanzas mínimas
• RR DD que establecen os títulos profesionais
• Capacidades e criterios de avaliación
• Lei 3/1993 Básica das CCI, art. 2.1
• Colaboración con Administracións públicas
• Convenio de Colaboración MEC/CSC, do 15-2-93,
  actualizado o 10-6-99
• Establece o marco de colaboración das CCI
• RD 777/1998, de 30 de abril
• Validacións e correspondencias da FCT
• Futura Lei de Formación Profesional e das
  Cualificacións

88
El Módulo de Prácticas (FCT)
6
Marco normativo específico MECD

• RR DD onde se establecen os currículos (plans
  de estudio) dos ciclos formativos
• Orde do 14 de novembro de 1994 e análogas
• Avaliación e acreditación académica do alumnado
• Resolución do 30 abril de 1996 e análogas
• Regulación académica da FPE
• Circular da DX de FP e Promoción Educativa do 2
  de agosto de 1999 e análogas
• Normas FCT para o curso 2001/2002
• Outros Convenios

89
El Módulo de Prácticas (FCT)
6
Marco normativo específico C A de Galicia

• RRDD onde se establecen os currículos (plans de
  estudio) dos ciclos formativos na CC.AA
• Orde do 1 de xuño de 1999 e análogas
• Evaluación e acreditación académica de alumnos
• Orde do 31 de maio de 1999 e análogas
• Regulación académica da FPE
• Resolución da D.X. De Ord.Educativa e F.P, de 14
  de xuño de 2000 (DOG 29 de xuño) e análogas
• Outras normas de desenvolvemento de CF e FCT para
  cada curso académico.
• Convenios de Colaboración entre a administración
  educativa e Cámaras de Comercio de Galicia.
• Outros Convenios marco.

90
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Axentes que interveñen na FCT

• Educativos
• Administracións públicas
• Centros docentes
• Empresariais directos
• Empresas
• Outras entidades
• Empresariais de intermediación
• Cámaras de Comercio
• Patronais

91
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
92
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Convenio específico de colaboración 1/3
Acordo formal entre un centro docente e unha
empresa ou institución que ofrece postos
formativos para FCT

• Ampara a un ou varios alumnos
• Pode rescindirse por cualquera das partes
• NON HAI RELACIÓN LABORAL
• Cubre ós alumnos
• Risco de accidentes (Seguro Escolar)
• Responsabilidade Civil e accidentes (Póliza
  específica)

93
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Convenio específico de colaboración (Ámbito do
MECD) 2/3

• 5 copias
• Dirección Provincial MECD ou Administración
  educativa análoga
• Centro educativo firmante
• Empresa ou entidade colaboradora
• Cámara de Comercio
• Dirección Provincial do Ministerio de Traballo ou
  Administración laboral análoga

94
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Convenio específico de colaboración (C A de
Galicia) 3/3

• Asínanse 2 exemplares
• 1 Para a empresa e outro para o centro educativo.
• O centro educativo remite copias compulsadas
• 2 copias á Delegación provincial (1 delas para
  enviar á inspección de traballo)
• 1 Copia para a D.X. de Ordenación Educativa e F.P

95
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Acceso ó Módulo de FCT

• É necesario ter superado tódolos módulos del
  ciclo cursados no centro educativo.
• Pode existir autorización excepcional para
  alumnos cun único módulo pendente
• O acceso producese
• Con 17 anos, como mínimo, para Ciclos de Grao
  Medio
• Entre 19 e 20 anos, para Ciclos de Grao Superior

96
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Duración

• Determinada no programa oficial do ciclo
  formativo (currículo)
• Oscila entre 350 e 740 horas (de 10 a 20
  semanas)
• A xornada do alumno na empresa é igual ou cercana
  ó horario laboral da mesma
• Reservas 1 xornada cada 15 días aproximadamente
  para accións de titoría no centro educativo

97
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Periodos de realización (1/2)
98
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Periodos de realización (2/2)
99
O Módulo de Prácticas (FCT)
6
Cambios de datas de realización
Inspección educativa
D.X Ord.E e F.P
O centro
Solicita
Remite xunto cun informe

• Xustificación razoada
• Calendario e horario
• Condición de
• seguimento e evaliación

• Informe do Servicio de Inspección

• Autoriza o non

100
Xestión da FCT
7
Funcións dos Servicios Centrais

• Establecen as condicións xerais
• de realización
• Desenvolven material orientativo para programar
• Animan a participación das empresas
• Realizan a avaliación permanente

101
Xestión da FCT

• Elaboran un banco de datos de empresas
• Informan a empresas sobre FCT
• Forman a titores de empresa e sobre de todo ós do
  centro educativo
• Asignan a cada centro a súa zona se é o caso.
• Asesoran e apoian ós centros
• Distribúen o orzamento ós centros educativos
• Informan á Comisión Provincial de FP e ós
  Servicios Centrais
• sobre a xestión e implantación da FCT no
  seu ámbito

7
Funcións das Delegacións Provinciales ou
Administracións Territoriais análogas
102
Xestión da FCT
7

• Asina os convenios específicos de colaboración
• Informa á Comunidade educativa e ó Consello
  Escolar
• Empresas colaboradoras
• Programas formativos
• Número de alumnos
• Resultado da avaliación
• Acredita a existencia de convenios e
  pre-convenios
• Nomea ós Profesores-Titores
• Libra as cantidades correspondentes a
• Alumnos, Profesores-Titores, en concepto de
• axudas para os desprazamentos.

O Director do Centro
Funcións do Centro Educativo
103
Xestión da FCT
7

• Determina as condicións do programa formativo
• Visita as empresas
• Coñece as condicións tecnológicas da empresa
• Acorda o programa formativo para cada alumno
• Acorda co titor de empresa postos e programa
• Presenta os alumnos á empresa
• Estudia o informe valorativo da empresa
• Realiza a acción titorial
• Comproba actividades na empresa
• Recibe alumnos no centro
• Apoia ós alumnos

O Profesor-Titor
Funcións do Centro Educativo
104
Xestión da FCT

• Elaborar catálogo de empresas colaboradoras
  potenciais
• Explicar a empresas a FCT e condicións de
  participación
• Comprobar requisitos de empresas segundo
  criterios de calidade formativa
• Elaborar catálogo de empresas colaboradoras
  incluíndo
• Sector, Nº de postos, Localización xeográfica,
  etc.
• Propiciar sinatura de convenios específicos
• Asesorar a empresas en
• Cuestións técnicas e organizativas
• Marco xurídico
• Perfil do titor
• Programación e avaliación

7
Funcións das Cámaras de Comercio e demais
Axentes Empresariais
105
Xestión da FCT
7
Por qué a importancia das Cámaras de Comercio

• Coñecemento e difusión de experiencia doutros
  países
• Busca de empresas
• Selección das máis axeitadas
• Apoio técnico e seguimento do proceso formativo e
  dos resultados globais

• Hai unha Cámara
• por provincia
• Actúan en tódolos
• sectores
• Contan cun censo actua-
• lizado de empresas
• Coñecen o tecido
• empresarial

106
Xestión da FCT
7

• Cumpri-lo Programa Formativo consensuado
• Nomear un Titor
• Facilita-lo acceso ó Profesor-Titor do Centro
  Educativo para realiza-lo seguimento, supervisión
  e valoración
• Facilita-la realización das actividades
  programadas, o seu seguimiento e valoración

Compromisos da Empresa
107
Xestión da FCT
7
Perfil da Empresa Colaboradora

• Indicadores básicos axeitados (tamaño,
  actividade, mercado)
• Datos específicos (persoas de contacto, nº de
  postos formativos, distancia a centros)
• Outros indicadores de interese (departamento de
  formación, etc)
• Resultados de experiencias anteriores

Ver pax. 84 e 85 do Manual de FCT (Vers.Galicia)
108
Xestión da FCT
7
Funcións do Titor de Empresa

• Dirixi-las actividades formativas
• Orientar ós alumnos
• Valora-lo progreso de alumnos

Exclusivas

• Programar actividades formativas
• Determina-lo número de alumnos que
• se atenderán simultáneamente
• Resolución de problemas
• Encher Ficha de Seguimento
• e Avaliación

Compartidas
109
Xestión da FCT
7
Compensación de Gastos (Territorio MECD)
Dos alumnos
Dos profesores
Da empresa
110
Xestión de la FCT
7
Compensación de Gastos (C A de Galicia)
Dos alumnos
Dos profesores
Do centro
111
O Programa Formativo
8
Un proceso dinámico

• que realizan conxuntamente
  o Profesor-Titor e o
  Titor de Empresa

Planificado Organizado e secuenciado
112
O Programa Formativo
8
Contido (1/3)

• Actividades
• Formativas Complementan a competencia
  profesional
• Avaliadoras Valoran a competencia profesional

113
O Programa Formativo
8
Contido (2/3)

• Procedemento
• Programa formativo xenérico
• Valoración da empresa
• Programa formativo específico para o alumno nesa
  empresa

114
O Programa Formativo
8
Contido (3/3)

• Condicionantes
• Imbricado na actividade da empresa
• O mesmo nivel de esixencia que o traballador
• Respceta o convenio colectivo
• Respecta as normas de seguridade e saúde laboral
• Acordado co titor de empresa

115
O Programa Formativo
8
Elaboración (fases)

• 1. Elaboración dunha proposta
• 2. Negociación empresa/centro docente
• 3. Elaboración do documento final

116
O Programa Formativo
8
Elaboración

• Tendo en conta
• Os recursos e procesos da empresa
• O currículo do título
• O perfil profesional do título
• O proxecto curricular do ciclo

1. A proposta (1/2)
117
O Programa Formativo
8
Elaboración

• Características da proposta
• Real, prefixada e posible
• Permite a toma de decisións
• Evita tarefas repetitivas
• Explicita a temporalización
• Permite a rotación por postos
• Prevé o uso de documentación técnica
• Está na actividad da empresa

1. A proposta (2/2)
118
O Programa Formativo
8
Elaboración

• Que actividades? Baixo que
  condicións?
• Resultado
• Programación concreta
• Calendario de realización
• Designación de titor/tutores
• Definición do seguimento
• Calendario de visitas do Profesor-Titor
• Procedemento e criterios de avaliación

2. Negociación
119
O Programa Formativo
8
Elaboración

• É función do profesor titor
• Segue o modelo da Administración educativa
• Copia para o titor e para o alumno

3. Documento final
120
O Programa Formativo
8
Desenvolvemento (1/5)

• 1. Primeiro contacto co alumno
• 2. Mostra-la empresa
• 3. Importancia das prácticas para o
  alumno (oportunidade para o emprego)
• 4. Motivar é a clave

121
O Programa Formativo
8
Desenvolvemento (2/5)

• Entrevista
• Crear un clima de cordialidade
• Que o alumno poida intervenir
• Facilita-la retroalimentación
• Dar información clara e concisa sobre
• O programa formativo pactado
• Adscripción e dependencia xerárquica
• Normas de seguridade e saúde laboral

1. O primiero contacto col alumno
122
O Programa Formativo
8
Desenvolvemento (3/5)

• O alumno ten unha visión pobre da empresa, polo
  que haberá que informarlle sobre
• O Sector no que opera a empresa
• A súa organización
• Vías formais de comunicación
• Empregados e o seu perfil profesional
• Imaxen que quere proxectar
• Posición no mercado

2. Mostra-la empresa
123
O Programa Formativo
8
Desenvolvemento (4/5)

• Supón ter superada a primera etapa da súa
  formación
• É a parte final dos seus estudios
• Necesita superar este módulo para obte-lo título
• É o seu primeiro contacto co mundo laboral
• Grande oportunidade para encontrar emprego

3. Importancia das prácticas para o alumno
124
O Programa Formativo
8
Desenvolvemento (5/5)

• Dándolle a coñece-lo contorno de traballo
• Verificando se cumpre as normas de imaxe da
  empresa
• Explicándolle qué facer en ausencia do titor, e a
  quén dirixirse
• Comunicándolle as tarefas con claridade
• Dándolle a posibilidade de ensaiar

4. Incrementa-la motivación
125
O Programa Formativo
8
Recomendacións pedagóxicas

• Dous obxectivos a acadar
• Obter unha capacitación técnica
• Xerar unhas actitudes persoais determinadas

Para ilo necesitaremos

• Unha metodoloxía de aprendizaxe activo
• Orientación e seguimento do titor de
• empresa

126
O Programa Formativo
8
Esquema básico da aprendizaxe
1.- Percepción Organización das sensacións 2.-
Procesamento de información Interpretación dos
datos 3.- Decisión
127
O Programa Formativo
8
Proceso de autoformación do alumno

• FASE Observación e recollida de
• información

• Selección de información
• Explicacións do titor
• Coñecemento doutras persoas
• que poidan orientarlle dentro da
• empresa

128
O Programa Formativo
8
Proceso de autoformación do alumno

• FASE Análise e reflexión

• Estructuración da información
• Rexistro escrito de actividades
• e orientacións
• Follas semanais do alumno

129
O Programa Formativo
8
Proceso de autoformación do alumno

• FASE Execución

• Execución de tarefas
• Comprensión do proceso
• completo

130
O Programa Formativo
8
Proceso de autoformación do alumno

• FASE Autoavaliación

• Grao de preparación
• Detección dos seus puntos débiles
• Detección de áreas de mellora
• Valoración de avances conseguidos
• No caso de autoavaliación negativa
• Analizar causas

131
O Programa Formativo
8
Proceso de autoformación do alumno

• FASE Intercambio de experiencias

• Aproveita-las posibilidades da empresa
• Contacto con outros alumnos no centro docente
• Comunicación en grupo

132
O Programa Formativo
8
Proceso de autoformación do alumno

• Niveis de capacitación

Dominio
Capacitación avanzada
Nivel medio de capacitación
Capacitación inicial
Imitación
133
O Programa Formativo
8
Adaptación do alumno á empresa

• As actitudes
• Elemento de profesionalidade emerxente
• Deben ser un obxectivo do proceso
• Polo tanto, hai que
• Explicitalas
• Exercitalas
• Avalialas

134
O Programa Formativo
8

• Responsabilidade no traballo
• Calidade do traballo
• Espíritu de colaboración
• Método, hixiene e orde
• Asistencia e puntualidade
• Aceptación de normas
• Curiosidade e interese por aprender
• Capacidade de comunicación
• Autonomía
• Iniciativa e toma de decisións

Actitudes a fomentar durante o desenvolvemento
da FCT
135
O Programa Formativo
8
Técnicas de modificación das actitudes

• O diálogo
• A reflexión
• A discusión en grupo
• A formación permanente

136
O Programa Formativo
8
Conflictos. Orixe máis frecuente

• As normas de funcionamento
• Impuntualidade
• Aspecto inadecuado
• Absentismo
• O propio traballo
• Actitude do alumno ante as tarefas
• As relacións interpersoais
• Co titor
• Co resto de traballadores

137
O Programa Formativo
8
Conflictos. Como afrontalos

• Asegurarse que se coñecen as condicións das
  prácticas
• Controla-lo seu cumprimento
• Atalla-lo conflicto ó menor síntoma
• Se persiste informar ó Profesor-Titor
• Non permiti-la persistencia dun conflicto

138
O Programa Formativo
8
Os conflictos poden desembocar na RESCISIÓN do
convenio de colaboración

• É unha medida extrema
• Explorar antes outras solucións
• Pode ser preciso toma-la ante
• Faltas repetitivas de asistencia e puntualidade
• Actitude inadecuada
• Falta de aproveitamento da formación

139
O Programa Formativo
8
Os Módulos Singulares

• Se inclúen en tódolos
• ciclos formativos
• Contribúen ó logro do nivel
• profesional requirido
• Trátase dos seguintes
•  Relacións no Contorno de Traballo (RCT)
•  Formación e Orientación Laboral (FOL)

140
O Programa Formativo
8
O Módulo RCT (1/4)

• As relacións no contorno de traballo (RCT)
• Recorde que o obxectivo da FCT é
• Capacitar ó alumnado para actuar
• de forma responsable no centro
• de traballo e integrarse no sistema
• de relacións técnico profesionais
• da empresa
• implica
• Explicitar no programa accións que faciliten o
  desenvolvemento de actitudes e a súa avaliación
• Polo tanto

141
O Programa Formativo
8
O Módulo RCT (2/4)

• O alumno debe te-la oportunidade de
• Analiza-lo seu proceso de
• socialización
• Traballar en equipo
• Utilizar técnicas de comunicación
• Tomar pequenas decisións
• Participar en reunións
• Para que o alumno acade logros

142
O Programa Formativo
8
O Módulo RCT (3/4)

• como, por exemplo
• Incorporarse puntualmente ó posto de traballo
• Executar con eficiencia as
• instruccións
• Observa-los procedementos
• e cadea de decisión
• Participar nas melloras
• Identificarse cos obxectivos
• da empresa

/...
143
O Programa Formativo
8
O Módulo RCT (4/4)

• Mante-lo posto de traballo ordenado e limpo
• Coordina-la súa actividade coa dos demáis
• Relacionarse con outros adecuadamente
• Mostrar eficacia e productividade
• Mostrarse receptivo ás consideracións sobre o seu
  traballo

144
O Programa Formativo
8
O Módulo FOL (1/2)

• Obxectivos
• Que o alumno comprobe experimentalmente
• As relacións laborais contractuais
• Os coñecementos sobre
• seguridade e hixiene
• Os coñecementos sobre
• organización empresarial

/...
145
O Programa Formativo
8
O Módulo FOL (2/2)

• Obxectivos
• Que o alumno comprobe experimentalmente
• Os procedementos de acceso ó emprego e á
  permanencia, incluso o autoemprego
• As situacións de reciclaxe
• e mobilidade profesional
• A utilidade das
• competencias adquiridas

146
O Programa Formativo
8
Un complemento externo ó Módulo FOL O Servicio
Cameral de Orientación Profesional (S C O P)
Plan de Orientación
147
Servicio Cameral de Orientación Profesional
148
Resultados (31 de decembro de 2001)
53 Cámaras implicadas

• Demandantes de orientación o emprego
  ...................................

93.000

• Empresas oferentes de emprego.

7.400

• Ofertas de emprego recibidas.....

19.000
4.400

• Contratacións realizadas............

• En proceso de selección..............

800
149
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (1/8)
Que é o proxecto curricular?
A traducción á realidade local dos obxectivos do
ciclo formativo, xunto coa metodoloxía, os
procedementos de avaliación, as actividades de
recuperación, os materiais e recursos didácticos
e as actividades complementarias
150
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (2/8)
A súa diferenciación radica nas decisións que se
tomen en relación con estes interrogantes
151
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (3/8)

• Que ensinar?
• O establecido para acada-los obxectivos do
  módulo de FCT, dentro da súa adecuación ó
  contorno productivo e ó contexto do centro
  educativo

152
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (4/8)

• Cando ensinar?
• Dentro dos periodos ordinarios da FCT
• Tendo en conta os criterios para a realización
  de FCT en máis dunha una empresa

153
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (5/8)

• Como ensinar?
• Tendo en conta os principios
• básicos do programa formativo
• a desenvolver na empresa
• Coordinando a FCT cos
• módulos RCT e FOL

154
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (6/8)

• Que, como e cando avaliar?
• Coñecementos, habilidades, actitudes,
• procesos
• Tendo en conta os criterios e
• procedementos de avaliación da FCT
• Mediante o protocolo de visita ás
• empresas

155
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (7/8)
156
O Programa Formativo
8
O Proxecto Curricular do Ciclo (8/8)
Atención á diversidade Organizando a FCT para os
alumnos con necesidades educativas especiais
157
Seguimento e Avaliación
9
Datos previos (1/2)

• A avaliación obxectiva sempre é difícil
• Máis difícil si se trata dun proceso
• Ademais é preciso medir
• Un resultado final
• Unha actitude

158
Seguimento e Avaliación
9
Datos previos (2/2)

• O instrumento utilizado debe ser
• Simple
• Que aporte datos comparables
• Que os datos sexan fácilmente agrupables
• Que permita aportacións do Profesor-Titor

159
Seguimento e Avaliación
9
Que avaliar? (1/2)

• O proceso de aprendizaxe
• Acadaronse os obxectivos iniciais?
• O proceso de ensinanza
• Como foi a intervención dos titores?
• Verificouse o aprendido noutros
  módulos?
• O grao de inserción laboral
• Cantos alumnos foron contratados?
• Cantos continúan traballando?
• Cantos en ocupacións afíns ó seu perfil?

160
Seguimento e Avaliación
9
Que avaliar? (2/2)

• Coñecementos técnicos
• Realizacións
• Actitudes
• Inserción laboral

• Selección de empresas
• Desenvolvemento do programa
• Seguimento de actividades
• Compromiso da empresa
• Inserción laboral

161
Seguimento e Avaliación
9
Quen avalía?

• Todolos axentes involucrados
• Administracións educativas
• Centros educativos
• Empresas
• Organizacións intermedias
• son responsables da avaliación en diferentes
  graos
• Individual
• Global

162
Seguimento e Avaliación
9
Avaliación individual de carácter
técnico Cobertura da avaliación

• A avaluación realízase sobre actividades
  previamente definidas
• pero hai que ter en conta que
• Non se avalía só o que se aprende no centro de
  traballo
• Non se avalía todo o que se aprende no centro de
  traballo

163
Seguimento e Avaliación
9
Avaliación individual de carácter técnico Cómo
selecciona-las actividades de avaliación

• En condicións normais, as mesmas que se
  desenvolvan habitualmente na empresa
• Defínense criterios observables e medibles
• Confírmase se os criterios se cumpren ou non
• Pero pode ser preciso crear situacións ex
  profeso

164
Seguimento e Avaliación
9
Exemplos de avaliación de distintos factores con
significación para o e