Slayt 1

1
S
I
I
K
2
HAVZALAR ARASI SU TRANSFERI -Istrancalar Projesi-
3
Erkan Kavukçu¹ - Raif Mermutlu² 1 Nas Ins. Tic.
San. A.S. Proje Müdürü EGS Business Park B3
Kat14 No432 Yesilköy,Istanbul E-Posta
ramazankavukcu_at_yahoo.com est_at_nasinsaat.com.tr
2 ISKI Genel Müdür Yardimcisi Kagithane
Tesisleri, Alibey Caddesi, Nurtepe Yolu,
Kagithane, 34406, Istanbul. E-posta
rmermutlu_at_iski.gov.tr
4
Istanbul, M.Ö. 658 yilinda Sarayburnu civarinda
kurulmustur. Asya ile Avrupa arasinda bir köprü
görevi görmesi, etrafini çevreleyen denizleri,
Istanbul Bogazi ve Haliç gibi tabii limana sahip
olmasi önemini daha da artirmistir. Bogazin her
iki tarafinda, iki kitada yerlesmis bulunan
sehir, tarihi gelisimi içinde su problemini
sürekli yasamistir.
5
Nüfusu 1960 larda 1 milyon civarinda iken,
günümüzde 13 milyona yaklastigi
görülmüstür. Nüfusun ve kentsel alanin büyümesi,
alt yapidan sorumlu kurumlar için büyük
problemler dogurmustur.
6
Istranca Dereleri, Terkos Gölü, Sazlidere Baraji,
Alibeyköy Baraji ve Büyükçekmece Gölü Avrupa
Yakasinin baslica su kaynaklarini teskil
etmektedir.
Ömerli, Elmali ve Darlik Barajlari ile Yesilçay
ve Melen Regülatörleri ise A s y a Y a k a s i n
i n baslica su kaynaklaridir.
7
Ana nüfus merkezi, 1997 yili itibariyle 32 ilçeyi
içine alan Istanbul Büyüksehir Belediyesi
sinirlaridir. 2005 yilinda ise bazi ilçe ve
köylerin de Büyüksehir Belediyesi görev alanina
alinmasi sonucu ISKI sorumluluk alani 1.976 km²
den 6.504 km² ye çikmistir.
Yeni Hizmet Alani
Yeni Hizmet Alani
Önceki Hizmet Alani
8
NÜFUS PROJEKSIYONU VE SU IHTIYAÇLARI
9
NÜFUS PROJEKSIYONU 1999 yili tasdikli ISKI Master
planinda 1990 yili nüfus sayim sonucu baz
alinarak düsük, orta ve yüksek nüfus artis
hizlarina göre Istanbulun gelecege yönelik üç
nüfus artis senaryosu incelenmistir.
19.100
17.600
16.100
7.417
10
Istanbulun Adrese dayali 2008 yili nüfusunun
12,7 milyon oldugu göz önünde
bulunduruldugunda, Nüfus Artis Hizinin
Düsük-Orta hizda seyrettigi görülecektir. Bu
artis hizina göre de Istanbulun 2040 yili
nüfusunu 16,9 milyon olarak tahmin etmek
mümkündür.
11
SU IHTIYACI 2008 yili su tüketimi ve 2040 yili
tahmini nüfus esas alinarak, 2040 yili su
ihtiyacinin yillik 990 milyon m³ olacagi
hesaplanmaktadir. Bu hesapta kisi basina günlük
brüt ihtiyaç 160 L./kisi/gün olarak alinmistir.
Yaz aylarinda su kaynaklarinda meydana gelen
buharlasmalar da hesaba dahil edilirse (6 x 30 x
300.000 54.000.000 990.000.000) 2040 yili
için Istanbulun yillik su ihtiyaci
1.044.000.000 m³ ü bulmaktadir.
12
ISTANBUL'UN SU KAYNAKLARI
13
Tabloda görülecegi üzere Istanbul su
kaynaklarinin 1994 yili toplam verimi 620 milyon
m³ dür.
Tablo 2. Yüzeysel Biriktirme Haznelerinin
Ortalama Verimleri (1994 yili itibariyle)
14
Asya yakasindaki barajlar rezervin 55 ini
teskil etmesine ragmen, nüfusun ancak 35i bu
bölgede yasamakta, buna karsilik Avrupa
Yakasindaki rezerv 45
olmasina ragmen nüfusun 65 i
bu bölgede
yasamaktadir.
15
Bu durum, Istanbula düzenli ve kesintisiz su
verilebilmesi için Asya Yakasindan Avrupa
Yakasina kitalararasi su iletimini de zorunlu
hale getirmistir.
Bu maksatla deniz altinda mevcut 2 adet Ø 1000
mm.lik boruya, 2008 yilinda 2 adet Ø 1.000 mm.
çapinda HDPE boru ilave edilerek toplam su
iletim kapasitesi 400.000 m³/güne
çikarilmistir.
16
Tablo.2 de verilen 1994 yilindaki 620 milyon m³
lük toplam yillik rezervin 1994 yili ihtiyacini
karsilayacagi düsünülse de, bu rezerv ortalama
bir rezerv olup, küresel iklim degisikligi sonucu
meydana gelen yillik yagis sapmalarini
içermemektedir. Nitekim Sekil.1 incelendiginde
1991-1994 dönemindeki yagislarin ortalamanin
altinda oldugu görülecektir.
17
Son 60 yilin en düsük degeri
Ortalama Deger 718,3
Sekil 1. Istanbulun Ekim Eylül Döneminde
Aldigi Son 50 Yillik Yagis Grafigi
18
50 yillik periyotta 718.3 mm. olan yillik
ortalama yagis, 2006 - 2007 yagis sezonunda
413 mm. ye kadar düsmüstür.
Bu nedenle Istanbul için yapilacak planlamalarda
sadece ortalama yagislar degil, en düsük yagis
miktarinin oldugu kritik dönemlerin de göz önünde
bulundurulmasi gerekmektedir.
19
Sekil 2 deki grafigin incelenmesinden de
görülecegi üzere, artan nüfus ve endüstrilesme
hareketleri sonucunda Istanbul a verilen su
miktari sürekli artmaktadir.
Sekil 2. Yillara Göre Istanbul a Verilen Temizsu
Miktari (milyon m³/yil)
20
1994 yilinda sehre verilen 392 milyon m³ su,
sehrin o zamanki ihtiyacini karsilamaktan uzakti.
Bunun sebebi, su kaynaklarinin yetersizliginin
yani sira yeterli içmesuyu tesislerinin de
bulunmamasiydi. Ayrica, sehre verilen suyun 65
i de tüketiciye ulasmadan sebekede kayboluyordu.
21
ISTRANCA PROJESI
22
Istanbul un artan su ihtiyacini karsilayabilmek
amaciyla baslatilan Istrancalar Projesinde
Terkos Gölünün batisindan baslayarak Bulgaristan
sinirina kadar uzanan Istanbul, Tekirdag ve
Kirklareli illerinin bazi bölümlerini de içine
alan 1.300 km² lik Yildiz Daglari ve Istranca
Dereleri hedef alinmistir.
23
Proje kapsaminda bulunan Düzdere, Kuzuludere,
Büyükdere Barajlari projenin birinci asamasini,
Elmalidere, Sultanbahçedere, Kazandere ve
Pabuçdere Barajlari ise projenin ikinci asamasini
teskil etmektedir.
Sekil 3. Istanbulun Su Kaynaklari ve Istranca
Projesi
24
I. ve II. Kademe projelerin yillik su verimi 235
milyon m³ olan Istrancalar Projesine 1990 yilinda
baslanmis, ancak çesitli sebeplerle 1994 yilina
kadar pek fazla mesafe alinamamistir. Proje 1994
yilindan itibaren süratle ele alinmis, 1998
yilina kadar 7 adet Baraj ve Regülatör
tamamlanarak hizmete alinmistir.
25
Tablo 3. I. ve II. Asama Istranca Projeleri ile
Ortalama Verimleri
26
Proje bölgesinde yapilan regülatör ve Barajlar
ile, Istranca Derelerinin sulari Ø 1820 mm.
çapinda ve yaklasik 34 km. uzunlugundaki çelik
boru vasitasiyla önce Terkos Gölüne, oradan da
Kagithane ve Ikitellideki aritma tesislerine
ulastirilarak havzalar arasi su transferi
gerçeklestirilmistir.
27
Ayrica Kazandere Barajinin biriktirme
hacminin düsük (17,5 milyon m³), buna karsilik
veriminin ise yüksek (100 milyon m³) olmasi
nedeniyle Kazandere ve Pabuçdere Barajlari
arasinda insaa edilen 4,5 m. çapinda 3.150 m.
uzunlugundaki tünel vasitasiyla Kazanderenin
fazla sularinin Pabuçdereye aktarilmasi
saglanmis oldu.
KIRKLARELI
28
KAZANDERE BARAJI
29
(No Transcript)
30
Istranca Projesi devam ederken Devlet Su Isleri
de Avrupa Yakasindaki su ihtiyacini karsilamak
üzere 1998 yilinda 55 milyon m³/yil verimi olan
Sazlidere Baraji ni hizmete almistir.
Tablo 4. Istrancalar Bölgesinde Planlanan
Projeler ve Ortalama Verimleri
31
Tablo 5. Yüzeysel Biriktirme Haznelerinin
Ortalama Verimleri (1998 yili itibariyle)
32
SONUÇ VE DEGERLENDIRME
33
Günümüzde gelisen nüfus ve kentlesme sonucu, su
ihtiyaci artan Istanbula düzenli ve saglikli su
temini hayati önem arz etmektedir. Istrancalar
Projesinin bu amaca ulasmada önemli bir katkisi
olmustur. Projenin gerçeklesme sürecinde bölge
halki ve bazi çevreler tarafindan dile getirilen
Bölge suyunun bölge disina aktarilmasinin dogal
dengeyi bozacagi seklindeki endiseler 13 yillik
süre içerisinde gerçeklesmemis, aksine 1 km.
sonra denize akacak olan dereler üzerinde
olusturulan suni göletler sayesinde dogal hayat
çesitlenmistir.
34
Bu proje kapsamindaki Baraj ve Regülatörlerden,
Tablo 6da da görülecegi gibi 13 yilda toplam
747.365.991 m³ su alinmistir. Tablo 6. Yillara
Göre Istrancalardan Temin Edilen Su Miktarlari
(m³/yil)
13 yillik süre zarfinda Istrancalar Projesinden
temin edilen suyun ayni dönemde Avrupa Yakasina
verilen suya orani 16,24, Istanbula verilen
toplam suya orani ise 9,40 dir.
35
1996 yilindan itibaren Istrancalardan Terkos
Gölüne aktarilan su miktarlarini gösteren Sekil
5. incelendiginde eger Istrancalar Projesi
gerçeklestirilmemis olsaydi Agustos 2000
Nisan 2001 tarihleri arasinda 8 Ay Temmuz 2001
Ocak 2002 tarihleri arasinda 6 Ay Ekim 2005
Ocak 2006 tarihleri arasinda 3 Ay Temmuz 2007
Ocak 2008 tarihleri arasinda 6 Ay Temmuz 2008
Ekim 2008 tarihleri arasinda 3 Ay Olmak üzere
toplam 26 ay süre ile Terkos Barajindan
Istanbul a su temin edilemeyecekti.
36
Sekil 5. Istrancalardan Alinan Su Miktarlari ve
Terkos Barajinin Yillara Göre Degisimi
37
Tüm bu verilerin degerlendirilmesi sonucunda
görülecegi üzere, Istanbula uzak mesafelerden ve
yüksek maliyetli de olsa su getirilmesi yönünde
yapilan çalismalar dogru, gerekli ve yerinde bir
hizmettir.
38
ISKI, Istranca Projesine paralel olarak Devlet Su
Isleri tarafindan gerçeklestirilen ve Istanbulun
dogusunda bulunan Melen Projesine de katkida
bulunarak bu havzadan da 268 milyon m³ lük ilave
bir su kaynagina sahip olmustur.
39

• Kaynaklar
• (IMC,1999) Istanbul Su Temini, Kanalizasyon ve
  Drenaj, Atiksu Aritma ve Uzaklastirma Master
  Plani
• Istanbul Su ve Kanalizasyon Idaresi SCADA
  Verileri