Slayt Basligi Yok

1
Azerbaycan Devlet Iktisat Üniversitesi Türk
Dünyasi Isletme Fakültesi Raqif Qasimov
YÖNETIM DÜSÜNCELERI (TEORILERI) KLASIK YÖNETIM
DÜSÜNCESI
Klasik Yönetim teorileri F.Tylor, H.Fayol,
M.Weber
2
ERKEN (ÖNCÜ) KLASIKLER (1880DEN ÖNCE) KLASIK
YÖNETIM DÜSÜNCESI Taylorun Bilimsel Yönetim
Yaklasimi Fayolun Yönetim Süreci
Yaklasimi Weberin Bürokratik Yönetim
Yaklasimi. (1880-1930) NEO-KLASIK YÖNETIM
DÜSÜNCESI (1930DAN SONRA) MODERN YÖNETIM
DÜSÜNCESI 1950DEN SONRA POST-MODERN YÖNETIM
YAKLASIMLARI 1975DEN SONRA
3
ERKEN (ÖNCÜ) KLASIKLER(1880DEN ÖNCE)

• a-Adam Smith ve igne üretimi örnegi
• b- Robert Owen ve Insanilestirilen Çalisma
  Ortami
• c- Charles Babbage ve Makine ve Imalatçilar
  Ekonomisi Üzerine

4
(No Transcript)
5
Taylor, 1911de yayinlanan Bilimsel Yönetimin
Ilkeleri (The Principles of Scientific
Management) kitabi ile düsündügü yönetim ve
organizasyon anlayisinin esaslarini açiklamistir.
Üretimde verimliligin artmasi için bilimsel
yöntemlerin kullanilmasi gerektigini
belirtmistir. Taylora göre Bilimsel
Yönetim Isin daha etkin yapilacak sekilde
yeniden tasarimi için, insanlarla görevler
arasindaki iliskinin sistematik olarak
incelenmesidir.
6
Frederick W. Taylor

• Isyerlerinde verimsiz bir çalisma düzeni vardir.
• Isveren ile isçi çikarlari birbiriyle
  çatismaktaydi.
• Isçiler, islerini kendi bildikleri gibi
  yapiyorlardi.
• Ise alimlarda yetenek ve bilgi dikkate
  alinmiyordu.
• Görevler birbirlerine karistiriliyordu.

7
Frederick W. Taylor
8

• ZAMAN VE HAREKET ETÜDLERI
• Taylorun yaklasiminin temelinde tam bir mühendis
  mantigi yatmaktadir
• Insanlar nasil olur da daha az zaman ve enerji
  tüketerek daha çok is yaparlar? Veya
• Insanlar nasil olurda ayni zaman ve enerji
  tüketimiyle daha çok is yaparlar?
• Isyerinde etkinligi artirmak için dört ilke
  gelistirmistir
• Ilke 1 Çalisanlarin islerini nasil yaptiklarini
  arastir. Onlarin sahip olduklari bilgileri elde
  et. Çalisanlara degisik is yapma deneyleri uygula
  ve böylece is yapma seklini iyilestir.
• Ilke 2 Elde edilen yeni is yapma biçimini yazili
  hale getirerek isin yapilmasi için uyulmasi
  gereken kurallara dönüstür.
• Ilke 3 Is için en uygun beceriye ve yetenege
  sahip olan isçileri seç ve bunlari isi belirlenen
  kurallara göre yapmalari için egit.
• Ilke 4 Her is için makul ve kabul edilebilir bir
  performans düzeyi belirle ve bu düzeyin üzerine
  çikanlari ödüllendirecek bir ödeme sistemi
  olustur.

9
Taylorun Bilimsel Yönetim Asamalari
10
TAYLORIZM Bir isin bölümlere ayristirilmasi ve
çalisanlarin o alanda uzmanlasmasi. Belirli bir
isten bir kisinin sorumlu tutulmasi Bir isi
düsünme, tasarim, uygulama ve denetleme
asamalarinin ayri kisiler ya da üniteler
tarafindan yapilmasi. Organizasyonda tüm yetki
ve sorumluluklarin merkezde ve yöneticilerde
toplanmasi. Personelin bilimsel ilkeler
dogrultusunda egitiminin saglanmasi.
Organizasyonda hiyerarsik bir yapi
olusturulmasi. Ise uygun personelin bilimsel
yöntemlerle seçilmesi.
11
Taylora elestiriler Taylor, çalisanlari bir
makine gibi gören Yönetim Mühendisidir.
Taylor, insan kaynagina deger vermeyen ve sadece
üretimi ve sonucu düsünen bir kisidir. Üretim
sürecindeki görev ve fonksiyonlarin birbirinden
kesin çizgilerle ayrilmasi ve bu sekilde
organizasyonda isbölümü ve uzmanlasma saglanarak
etkinlige ulasilabilecegi tam dogru degildir.
Taylor, ücreti tek motivasyon kaynagi olarak
gören bir kisidir. Taylorun özellikle isin
bireysellestirilmesi ve bu sekilde etkinlige
ulasilacagi görüsü ciddi bir sekilde
elestirilmektedir. Bunun yerine yönetim
felsefesinde giderek grup çalismasinin önemi
üzerinde durulmaktadir.
12
Taylorizm felsefesinde, organizasyonda sistem ve
donanim düzenlendikten sonra, insanin öngörülen
dogrultuda hareket edecegi varsayilmaktadir.
13
TAYLORIZMIN DEGERLENDIRMESI

• Gelisigüzel çalisma yerine Bilimsel Metodlar
• Çalisanlari bilimsel yöntemlerle seçmek,
  yetistirmek, egitmek
• Bilimsel yöntemlere göre islerin tanimlanmasi ve
  denetlenmesi
• Yapilan isin görev tanimlarinin açik olmasi
  adaletli is bölümü

• Kâri bölüsmekten çok kâri arttirmak
• Verimlilik artisi
• Rasyonel ekonomik insan
• Siradan insanlar arasindan bile liderler
  çikabilecek

14
Fayolun Yönetim Süreci Yaklasimi

• Fayol, 1916de yayinlanan Yönetim Süreci
  kitabi ile düsündügü yönetim ve organizasyon
  anlayisinin esaslarini açiklamistir. Taylor
  isçiye ve isin nasil yapilacagina odaklanirken,
  Fayol örgüte ve yönetime odaklanmistir. Etkin bir
  yönetimin isleyisine ve sahip olmasi gereken
  ilkelere dair görüs beyan etmistir. Fayolun
  yönetim bilimine katkilari su sekilde
  özetlenebilir
• Örgütün genel olarak daha etkin çalismasina
  odaklanmistir
• Iyi bir yönetimin uygulamalarina iliskin teori
  gelistirmistir
• Evrensel yönetim fonksiyonlari seti önermistir

15
Taylor, küçük organizasyonlarda bilimsel
yönetimin ilkelerini ortaya koyarken, Henri Fayol
daha büyük ve kompleks organizasyon yapilarinda
yönetimin nasil olmasi gerektigi ile
ilgilenmistir. Fayol yönetimde planlama,
organize etme, koordinasyon ve kontrol
fonksiyonlarinin önemi üzerinde durmustur.
16
Fayol yönetimi ... ileriyi görmek, örgütlemek ve
kumanda etmek, koordinasyon saglamak ve kontrol
etmek seklinde tanimlamistir. Ancak ...
yönetimde hiçbir sey mutlak degildir. Yönetim bir
ölçü ve kiyas meselesidir..., benzer sartlarda
bile olsa ayni ilke nadiren ayni sekilde
uygulanir. Bu nedenle ilkeler esnek olmali ve
ihtiyaca adapte edilmelidir demistir.
17
Fayelin yönetime iliskin 14 ilkesi (a) Isbölümü
(b) Yönetim birligi (c) Merkezcilik (ç) Yetki ve
sorumluluk (d) Hiyerarsi ilkesi (e) Kumanda
birligi (f) Disiplin (g) Asil ve esit
muamele (g) Maas ve ücretler (h) Genel çikarlarin
kisisel çikarlara üstünlügü (i) Düzen (i) Persone
lin devamliligi (j) Inisiyatif (k) Birlik ve
beraberlik
18

• Fayole göre bir organizasyondaki faaliyetler
  alti grupta toplanabilir
• (a) Teknik faaliyetler
• (b) Ticari faaliyetler
• Finansal faaliyetler
• (ç) Emniyet faaliyetleri
• (d) Muhasebe faaliyetleri
• (e) Yönetim faaliyetleri Yönetim faaliyetlerini
  planlama, organizasyon, emir verme, koordinasyon
  ve denetim olmak üzere bese ayirmistir.

19
Fayol, yönetime bes önemli is vermektedir (a) Öng
örme ve planlama, (b) Örgütleme, (c) Emir-komuta,
haberlesme ve yürütme, (ç) Koordinasyon, (d) Faali
yet sonuçlarini denetleme ve degerlendirme.
20
Fayola göre, yöneticilerin nitelikleri (1)
Fiziksel nitelikler Saglik, enerji. (2) Zihinsel
nitelikler Anlama ve ögrenme yetenegi, uyum
saglama, karar verme. (3) Manevi nitelikler
Sorumluluk kabul etme, istegi, insiyatif,
sadakat, irade. (4) Genel egitim Kendi özel
bilgisi disinda genel kültüre sahip olma. (5)
Özel bilgi Gördügü isle ve fonksiyonla ilgili
bilgiler, teknik, ticari finansal, yönetsel,
vb. (6) Tecrübe Yapilan belirli isten dolayi
kazanilan bilgi.
21
Fayol ve yandaslari (Lyndall F. Urwick, James D.
Money, Luther Gulick) insanin üstün yetenek ve
becerileri ile yaraticiligini görmek söyle
dursun, yönetimi onun tabiatina aykiri biçimde
tanimlamistirlar ve insani duygusuz bir araç ya
da robot gibi algilamis ve degerlendirmislerdir.
22
Klasik teorinin üçüncü yaklasimi olan bürokrasi,
1900lerin baslarinda Alman sosyologu Max Weber
tarafindan gelistirilmistir.
23
Weber büyük isletmelerin yönetimi için ideal
organizasyon biçimi olarak bürokrasi üzerinde
durmustur. Bürokrasiden yarar saglayabilmek
için organizasyonda (1) Isler ileri derecede
uzmanlasmaya dayanmali, (2) Isle ilgili
kararlar ve faaliyetler biçimsel olarak saptanmis
ilke ve yöntemlerle (yazili kurallar)
sürdürülmeli (3) Organizasyonda çalisan
personeli görevini, biçimsel olarak ve gayri
sahsi bir sekilde yapmali, (4) Çalisanlar teknik
yeteneklerine göre çalistirilmali,
performanslarina göre yükseltilmelidir.
24
Max Webere göre yönetsel yetke güçleri
(hakimiyet) üçe ayrilir (1) Babadan ogula
geçen, dogustan kazanilan ve kisisel olan
geleneksel yetkedir. (Geleneksel hakimiyet) (2)
Kahramanlik, kutsallik, büyücülük ve benzer üstün
kisisel beceri ve niteliklere dayanan karizmatik
yetkedir. (Karizmatik hakimiyet) (3) Demokratik,
akilci ve yasal düzenlemelerin oldugu toplumlarda
görülen mesru yetkedir. Yönetim gücünü elinde
bulunduranlar da bu kurallara uyarak toplum
tarafindan seçimle is basina getirilmektedirler.
(Demokratik hakimiyet)
25
Bir organizasyon yaklasimi olarak bürokrasi
Weberden sonra Robert Merton, Philip Selznick,
Peter Blau, Alvin Gouldner gibi yazarlar
tarafindan ayrintili olarak incelenmis ve daha da
gelistirilmistir.
26
(No Transcript)